Otto Pette

Uste eze Okzitania aldeko euskal erresumaren baten kokatzen dabela Anjel Lertxundik Erdi Aroko nobela hau. Izurri baltzan sasoian. “Flash-back” estrukturia, batetik, eta hizkuntzian aberastasuna bestetik, hasieran harixa hartzia galazoten zesten; baiña bigarrengo egunerako gaindittuta jeguazen oztopo danak, eta egunetik egunera engantxatu eta geruago eta bizkorrago irakortzen juan nok, azken egunetan takada bakoitzian 20-30 pajina iruntsi arte.

Printzipioz nobelia nahikua errealistia dok, eta horixe da gehixen gustau jatana: usaiñen, illuntasunen, toki zikiñen deskribapenetan batez be bertako giro errealakin fantaseatu ahal izan juat, benetan bertara trasladatuta. Baiña estruktura konplikatu horretan gertakari ugari eta bigurri guztiak enkajatu bihar horretan, ba dira faktore ez oso sinesgarrixak; nobela guztian giro errealista horren aldian pizkat “txirriatu” egitten dabenak: estoldetako biztanlien kontua bat, azkenian protagonista bixen heriotzian susmatzen dan esku sobrenaturala bestia...

Dana dala, istorixia entretenigarrixa dok guztiz, eta zer pentsatua emoten jok, irakorketa aktibua eskatzen dok ñabardura guztietaz jabetzeko. Hizkera aberatsa dala eta, hiztegixa aldian erabiltzekotan egon nintzuan dan-dana ulertzeko, baiña egixa esan ez nauk horren zalia: puntualmente hau edo bestia begiratu bai, baiña berba gehixenak kontestotik ulertu jittuadaz, eta ondo xamar. Baiña azkenian... ¡asko ikasi, berba eta lokuziño barrixak etabar! Ez najeukan irakorritta Anjel Lertxundin beste ezer eta gustau jata estilua: atsegiña eta didaktikua.

Hortaz gain, berez etxatazak asko gustatzen “hain interpretaziño zabal”ekuak diran amaierak... Gusto kontuak dittuk horrek, baiña kasu honetan gehixago begittantzen jata idazliak ez dabela burua asko nekatu nahi izan, eta “dra!” lehen bait lehen amaitziarren amaittu dabela halan (“Tercer milenio” telesaixuan aje bera: gero datorrenan gaiñian ikusmin demasa sortu, eta gero... ez hainbesterako izan).

Edozelan be, honen guztionen gaiñetik geratzen dana Erdi Aroko herri giruan deskribapen sentsuala da: bodega zaharren usain miña, hezetasuna eta bentilaziño faltia dauken aretuetako girua, izurrixan kalte eta erremedixuen irudixak... zaldun garbi inmakulatuen topikuan aldian gauza errealagua kontizu.