Odisea
Oin dala urte batzu “Iliada” eta “Odisea” erosi najittuan, gaztelerazko itzulpenian. “Biblia”-kin amaittu nebanian ekin netzan Troyako gudian ipoñak irakortziari. ¡Aukera eskasa gero! Liburu astun baten ostian, beste astun bat. ¡Kostatu egin jatan irakortzia! ¡Gero...! Zenbat izen, zenbat burruka... pertsonajien ugarixa batetik, eta kontakizunan konfusiñua bestetik, nahikua desatsegiña egin jatan liburua amaitzia. Baiña tira, amaittu zan.
Ulises edo Odiseon ipoñekin jarraittu baiño lehenago, pizkat informatzia erabagi najuan. Iliadan erreferentzia pillua egitten ziran ba, jangoikuei, edo Greziako erritualei, edo... beste barik, Greziako kulturia aurretik apur bat ezagutu izatia bihar zeban hainbeste gauzen erreferentziak. Horretara, lagun historialari bati galdetu eta Robert Gravesen “Mitos Griegos”-en tomo bixak iruntsi najittuan. Hiztegi bat irakortzia legez izan zan, argumento barik eta erreferentzia kruzado pilluakin. Baiña goguak najeukazen, eta gauza kurioso askokin enteratu nintzuan. Asko gustatzen jatazak neuri, gauza kuriosuak.
Liburuak sartu eta urten egitten dittuk nere bizitzian, eta azkenaldixan zorixonez asko sartzen dabizak. Zenbat urte, halako erritmuan liburuak iruntsi ez nittuanak egitten... bajirudik 15 urtian irakorri ez dittudazen guztiak jan nahixan nabillela. Oso pozik najagok, nere egunian zihar azkenian librau dotelako tarte bat liburuendako. Zelako deskantsua dan, eta zelako gogoz egoten naizen haren zaiñ.
Bueno: liburuak sartu eta urtetzen dabizen horretan, egon dira beste ale batzu. Horregaittik, urtebete inguru pasatu da Robert Gravesenak amaittu eta Odiseakin hasi arte. Eta azken honen irakorketia, Iliadanan aldian oso desbardiña izan dok: ¡entretenidua! Takada baten irakorri juat: hasi Ulises Calipso jainkosiak harrapatuta daukan ugartetik, segi Itacako sorterrira bueltan juateko bidaiko penalidadietatik eta amaittu etxera heldu eta bere emaztian atzetik dabizen pretendiente guztiak akabatzen. Kuriosua: hainbeste lekutan Odiseari buruzkoerreferentziak irakorritta, uste neban bere bidaiko abentura eta trabak zirala istorixian muña, eta ez: liburuan herena be ez da zatixori. Sirenena, adibidez: zennnnbat bidar entzunda, igual Odiseako pasarterik ezagunena izango dok (kantua entzutiarren mastara lotuta doianekua) eta pagina erdi bat be ez da, liburuan.
Olerki bat da, azken fiñian: eta olerki gehixenetan legez (antxiñakuetan batez be), adorno eta jirabirak dira zati haundi bat. Iliadan bebai. Baiña esandakua: hamen abentura gehixago, planteamiento, nudo, desenlace... irakorterrezago behintzat.
Irudi sujerente asko, bertan: Grezia zaharra Helenismo modernora pasatu baiño lehenagoko zibilizaziño primitibuan hotsak... gizarte rudimentario bateko gudarixak, pelikula amerikarreko irudi naif horretatik oso urriñ... Eta neretako ederrenak, Escila eta Caribdis bildurgarrixak; baitta “haitz errante” misteriotsu eta arriskutsuak.
