Zirazko erropak
Ondarroa, 1950ko hamarkadia. Etxeko neskatillia bodegara jaisten da, errixo ertzera. Nasa kaleko etxiak arrantzalien etxiak dittuk, Eibarren 3 pisoko etxien altura berian 5 piso sartzen dittuk, etara kontuak, etxe barruan salto egin eta kaskarrarekin sapaixa joteko moduan. Umia ez dok konturatzen baina, ha ondiok txikixa dok eta. Korrikan jaisten dok aittittaren etxeko bodegara, hantxe dago ta arrantzale gizona bere trepetxuak zertzen. Umiak usain fuerte hari erreparatzen jetzak: umeltasuna, itxiduria, errixuko lokatza eguzkittan... eta aittittaren zirazko erropak.
Arrantzaliak pobriak dittuk artian: ez dok etorri ondiok 60ko hamarkadako aurrerakada teknologikua, arrantzuen igokera exponentziala eta etxerako partilla aberatsak, gero Eibarko kalietan zarataka gastatzekuak. Itxasua arriskutsua dok, gaur egunian baino askoz be gehixago, eta takian potian hiltzen dittuk mariñelak, han eta hamen. Karelian zibili-zabuluan dabizen arrantzalien tresnak eta arropak eskasak dirttuk, eta izardi patsetan ez danian, kresal lizundutan bustita jaukek arropak, eta mantak, eta dana. Danian ura.
Aitxitxak 50 bat urte izango dittuk, baina zihero zahartuta jagok; gaur egungo ikuspegixarekin begiratuta, 65 urte botako gentzakez errez. Asteroko operaziñua dok gaur egitten dabillen hori: zirazko erropa zaharrei linaza orixua emon, ura sartu ez dagixen... edo. Zirazko erropak karuak dittuk, baina dirurik ez daukanak be nunbaittetik etaratzen jok dirua eurak erosteko: mariñelaren bizimodu gogorra gozatzeko, edozer gitxi dok. Zirazko erropak gizonen korputzak apur bat legorrago mantentzeko balixo juek... barrixak dirazenian. Erabiltzen-erabiltzen, inpermeabletasuna emoten detzan argizari moduko hori galdu egitten da, eta ura sartzen hasi. Erropak iraunarazi bihar dittuk baina, eta horregaittik astian behin edo, olixo kirastun hori emon bihar ei jako txanuari, jakiari, eta frakei. Gero bodegan txintxilizk geratuko dittuk legortzeko, nahiz eta koipia sekulan ez dok legortzen; bixaramonian, ordu txikixetan seiñeruaren deixari erantzunda jaikitzian, "kaben dios" batzu eskapatuko jakoz arropa hotz, pringoso eta latz harek jaztian, haren antza ez usaintzeko haizia ahotik hartzen daben bittartian.
Egunsentixak portutik itxasoratzian harrapatuko jok.
Pajeo honekin hasi, eta ahaztu egin jatak zergaittik hasi nintzan hau idazten. Zera: gure etxian sekulan ez dok erabilli "zira" edo "sira" berbia, gurian beti "txubaskerua". Nik lagunei entzutzen najetsen "ziria" gora ta "ziria" behera, eta ez neban ulertzen. Azkenian jakin najuan, eta hala geratu zan asuntua, beste berba ezezagun bat. Baina orain dala hille batzu, Ondarruko Lur Otxoantesanarekin berbetan hara nun kontatzen deztan bere etxeko zirazko erropena, eta... ¿eureka? Zira=argizarixa ba da, misterixua argittuta jagok. Ia zer diñuen gure ziberfilologuek...
Gainera, pajeo honetako hainbeste detalle neuk asmatu edo suposatutakuak dira, eta seguraski Kafe Marinaren inguruan erantzun zestan ondarrutar harek edo, topatuko dittu inprezisiñuak edo gauza okerrak. Biziki eskertuko dittuk korrekziñuak, arrantzalien bizimodu gogor eta ederra fidelago irudikatzeko balio badezku behintzat.
EGUNERAKETA 2016-III-12 (Olatzen iruzkina hamentxe):
"Ixan be, atzo amagaz-ta berbetan, itsasorako entzerauak zelan eitten eta konpontzen zirian komenta eben. Antza, "manupaturia" emoten eutsen algodozko erropari, ta gero esegi eitten ebezen sikatuteko, gogortuten zirian arte ("gixon eindda" gelidittu arte Lekitton). Tarratadaren bat eitten bajakon, txatala pegaten jakon apurtuniko lekuan, pintzelagaz "manupaturia" emonda.
Damaseneko dendan eitten zirian eta saltzen zirian entzerauak -beste leku batzutan be eingo zirian-. Halan esan euskun Damasek berak Ahotsak weberako ein eutsagun grabazinoian, baina harek "manupaturia" barik parafafinia aittatuten eban"
