Apatity

Atzo berria ekarri zigun Peruk ikastolatik. Astelehenean ikaskide berria izango dutela, eta errusieraz besterik ez daki mutilak. "Iban" du izena, Ivan izango da. Errusiarra omen, baina ez Errusiakoa, esan zigun Peruk. Nongoa? zerrenda osoa bota nion, ea gogoratzen zuen izena: Ukraina, Bielorrusia, Azerbaijan... Ez. Tira ba, gaurko Ivanen herrialdearen izenarekin etortzeko.

Etorri da Peru eta esan diogu. Badakizu herria? "Bai, APATITI".

Apatiti? Apatiti!

Begiratu dugu, eta hor dago. Apatiti. Mapetan eta erreferentzia gehienetan Apatity aurkituko duzu. Euskaraz transliteratua Apatiti izango da. Gure atlasetan dokumentatu gara, Britannican aurkitu, Tagzanian markatu. Hau da Apatity. Gertutik ikusita, jaguarraren azala dirudi, edo maien idazkera, edo kuneiformea...

Urrutiagotik, ikusten dugu non dago. Iparraldean, oso iparraldean. Apatity zirkulo polar artikotik haratago dago, Kola penintsulan, Errusian.

Garai batean sami edo laponiarrak ziren han, orain gutxiengo urri bat besterik ez, kolono errusiarren artean, Kareliaren patu bera. Kolonoen hiria da Apatity, 1966an sortua (ni jaio nintzen urtean!) eta 70.000 biztanlerekin Kola penintsulako bigarrena. Apatito minerala dago inguruan (euskaraz omen apatitoa, gaztelaniaz apatita, eta ingelesez apatite), eta haren ustiaketarako sortu zen hau. Irudikatzen dut Kola penintsulako hiri guztiak halakoak direla: meatzarienak, muga-mugakoak; jendea kolono zailduak edo Murmansk-eko portuko marinel eta militarrak...

Distantzia ertain batetik, Imandra / Avvir (samieraz) lakua ikusten da Apatity ondoan, eta mendi koloredun batzuk. Hori ote apatitoa?

Ez dakit askoz gehiago herri hartaz. Gauza bat bakarrik. Gaur, edo bart gauez, dela edo izango zela ekinozioa, udazkenean sartzen garen unean. Eta oraintxe dela, udaberriko ekinozioaz gain, Apatityk eta Euskal Herriak bat egiten duten unea: bi tokietan, eta mundu osoan, gauak eta egunak luzera bera dute, 12 ordukoa, eta mundu osoan sinkronizatua. Atzo, egunak luzeagoak ziren Apatityn hemen baino, bihardanik, gauak luzeago izango dira han, abenduan iluntasun osoan sartuko diren arte (ekainean 24 ordutako argia zuten bezalaxe). Munduaren biribiltasunaren eta errotazio ardatzaren desbiazioaren ondorioa: latitude eta longitude kontua, azken batean, Tagzania bezala.

Ekinozioak batu ditu Apatity eta Donostia, elkartu ditu Peru eta Ivan. Ongi etorri, Ivan eta familia. Apatityko lehen euskalduna izango zara.