Liburu-sektorearen aldaketak: Liburutegiak.

Liburu arloan aldaketa ugari izan dira. Gehiago ere etortzeko zorian daude, gutzienez inprenta asmatutako garaiko modukoak izango direlakoan nago. Izan ere, jakin ez arren sektorea (argitaletxeak, banatzaileak, inprentak, liburudendak, liburutegiak)  nola moldatuko den aldaketen aurrean, argi ikusten dut hobekuntzak baino ez dituela ekarriko, arazo edo kezka batzuk agertuko badira ere. 

Hona hemen liburutegiei dagozkion baten bat:

1.       Informazioen lekua. Orain arte liburutegiak informazioa bildu dute, erabiltzaileak gune honetara etorri dira informazioaren bila. Egun informazioa leku guztietan daukagu, sarean dagoelako: etxean, lanean, tabernetan, autobuseetan…

2.       Informazioa bereiztu. Egun informazioaren bila hurbiltzen gara sareara, egilei eta ideologiari erreparatu barik. Inprentako idatzietan ohituta gaude bereizten egile batzuen eta besteen arteko lanak. Testua bilatu baino lehen egilearen ideologiari edo joerari erreparatzen baitiogu. Interneten, aitzitik, informazioa agertzen denari lehentasuna ematen diogu, egilea bigarren mailan gelditzen da, askotan agertzen ez delako. Hortaz, ez da harritzekoa orrialde ofizialetan, edo zientifikotzat ematen duten orrialdeetan agertzen den bertsioa ontzat ematea  ezer gehiago egiaztatu edo kontrastatu gabe.

3.       Globalizazioa. Internetera informazio bila hurbiltzen diren gehienentzat orrialde ofizialetan agertzen den bertsioa hori izango da benetako informazio bakarra, eta inoiz ez zaie bururatuko beste bertsio batzuekin kontrastatzea, interneten  eta orrialde ofizialetan aurkitu dutelako. Hortaz, egoera politikoak sarean dagoen informazioa inprentako testuetan dagoena baino eragina handiago dauka. Interneterako kontuetan Nafarroa Espainia da, eta Iparralde Frantzia, ñabardurarik izan gabe.

4.       Egileen baliogutxitzea. Egile batek beste batzuen testuekin, edo ideikin beste testu bat osatuko da, testu hori beste batek beste aldaketekin eta gehigarriekin zabalduko da, eta horrela bata bestearen atzetik joango dira jatorrizko testua aldatzen. Aldaketak dela eta egilearena gero eta garrantzia gutziago edukiko du, ia inork erreparatuko dion datua  izan arte.

5.       Kulturaren kontzeptuaren aldaketa. Duela gutxi arte jakintsua zen buruan ideia eta datu asko zeuzkana. Egun, dena eskura dagoenez, jakintsua izango da hobien azaltzeko gai izango dena.

6.       Informazioaren monopolioa. Informazio-merkatua enpresa pribatuen eskuetan gelditzen ari da, orain arte informazioa erabiltzea eta liburuak irakurtzea doan izan da, zerbitzu publikoa izan baita. Erakunde publikoak (foru aldundiak, unibertsitateak, fundazioak, akademiak, profesionalen elkargoak, merkataritza ganbarak…)  arduratu dira ondare dokumentala jasotzeaz, kudeatzeaz eta banatzeaz. Udal liburutegietatik liburutegi Nazionalera arte, erakunde publikoak erantzukizuna eduki dute herri-funtsak gordetzeko eta banatzeko. Hots, orain arte erakunde publikoak, diru publikoez arduratu dira izango den memoria historikoaren funtsa jasotzen eta zabaltzen.

Egun, aitzitik, teknologiaren bitartez ekoizten den gehiena kontrolpean edukitzea posible izan denean eta hortaz informazio hori kudeatzea eta zabaltzea negozio bihurtu denean, enpresa pribatu askok eskua sartu dute informazio-merkatuan. Batzuen uste, ni barne, informazioaren kudeaketa enpresa pribatuen eskuetan uztea larrutan ordainduko dugulakoan gaude.

Informazioa esku pribatuetan geratzen ari da, informazioaren jabetza enpresa pribatuetan geratzen ari da, eta horrekin batera uztiatzeko lizentziak eta baimenak. Dagoeneko informazioa lortzeagatik ordaindu behar da, eta susmoa daukat hastapenetan baino ez gaudenik.

Gerardo Luzuriaga