Euskadiko Liburutegi legea
I . Kulturari buruzko legea denez lasto ugari dago…
Victor Moreno naparrak idatzitako "una ley contra la lectura" izeneko artikulua irakurri nuenean Euskadiko liburutegi legeari buruzkoa zela hasieratik askeneraino iruditu zitzaidan. Uste dut artikulu horretan Espainiako legeari buruz esaten duena gure legeari buruz esan daitekeela, areago susmoa daukat Kultura lege gehienetan eta bereziki liburutegi legeetan mamiari garrantzia eman beharrean azalezkoari ez ote diote ematen.
Aurreko artikuluetan aipatu nuenez, lege honetan alde ezin garrantzitsuago asko gain-gainetik ikutzen dituzte –pertsonala, bilduma, liburuen kopurua, zerbitzuak…-, eta berriz, zioen azalpena eta zehatzeko araubideak sakon-sakon jorratzen dituzte.
kopia ditzagun legean agetzen den esaldiren bat:
Lege honen bitartez, oinarrizko eskubide diren adierazpen-askatasu na bermatu nahi da. Irakurzaletasuna oinarrizko zutabea baita prstakuntzarako, garapenarako eta heziketarako.
Liburutegiak hezkuntza, kultura eta informazioa emango digu, eta baliabide horien bitartez bakea (bakea hitza nola edo hala atera beharko lukete, eta irten da), tolerantzia eta gizakumearen balioak bultza ditzan…
II: Euskadiko liburutegia mendekoa omen da, ez buru
Euskadiko liburutegi printzipioz, teorian Euskadiko Sistemaren buru da, baina praktikan sistematik at gelditzen diren liburutegien mende eta batez ere borondatez sistema osatzen duten liburutegien mende dago.
Ikus ditzagun paragrafo batzuek:
Euskadiko Liburutegia arduratuko da argitaraturako lanak biltzeaz, kontserbatzeaz eta zabaltzeaz. Horretarako EAEn gainontzeko erakunde publikoekin koordinatuko da, horiek OSAGARRI IZANGO DITUELAKOAN. Azken finean erakundeen arteko koordinazioa sustatzea baino ez baitzaio dagokio.
III: 5.000 biztanle ez dauzkaten herriek ez daukate liburutegirik.
Bost mila biztanelerik beherako udalerriek herriko liburutegiak ez dituzte izango. Beraz, Euskadin, batik bat Araban oso herri gutxik edukiko dute liburutegirik.
IV: Profesioanalen iritziren kontrakoa.
Euskadiko liburutegi legea atera dute alderdi politikoek profesionalen kontrako iritziarekin. ALDEE eta Joana Albreten legeari buruzko txostenak gogoratzea baino ez da beharrezkoa aurreko baieztapena agerian uzteko.
Lege honek liburutegi arloan ez du aldatzen ezer, oraingo sistemaren filosofiari men eginten diolako. Proiektu gehienak sistematik at dauden liburutegi askorekin aurrera atera beharko lukete, eta hori gauzatzeko "kontrapartida" askoren ordez izango dira, liburutegi sistema azkenean liburutegi hauen esanetara geldituz.
V: Langileen egoera ikutuezina.
Jakina da Euskadiko irakurketa publikoko sareko langileen egoera profesionala ez dela egokia . Egoera hau berria ez delako, aldatzeko asmoz aldarrikapen ugari eta leku desberdinetan egin ditugu. Baina arrakastarik gabeko saioak izan direnez, itxaropena liburutegi legean geneukan jarrita, baina honetan ere ezinezkoa izan da. Azkar eta labur, egungo egoera penagarria da, egun ere oposaketetan C, D edo E maila eskatzen dute, eta hori gertatzen da, alde batetik badakitelako oposaketa hauetara aurkezten dituzten gehienak diplomatuak edo lizentziatuak baitira, eta lanpostuak lortzen dituzten guztiak karreradunak baitira; eta bestetik arlo hau araututa ez dagoelako. Itxoiten ibili gara ea lege honekin liburutegietako langileen egoera behintzat hobetzen zirela, baina ez. Berdin utzi dute.
Esaldi polit batekin baztertu dituzte langileen egoera laborala hobestearen aukerak. “Liburutegiek langile egokiak izango dituzte, hau da, nork bere eginkizunak betetzeko behar duen prestakuntza eta maila teknikoa izango du, betiere irakurketa publikoaren maparen arabera”.
Hemendik aurrera Liburutegietako langile teknikoek karreradunak izan beharko lituzkete, eta orain lanean ibiltzen direnak “de fakto� homologatuak izan beharko lituzkete, beste arlo batzuetan egin duten bezala.
VI: Euskadiko Liburutegi Sistematik kanpo liburutegi garrantzitsu asko dago.
Euskadiko Liburutegi Sistemari dagokionez honako hau azpimarratu nahi dut: alde batetik zein liburutegiren artean osatzen dute Sistema “udal liburutegiak, administrazio orokorreko liburutegiak, Unibertsitate eta ikastetxe publikoetako liburutegiak- eta zeintzuk gelditzen dira sistematik at; eta bestetik Euskadiko Liburutegi Sisteman sartzearen ondorioak, batik bat erredakzioari begira, -Eusko Jaurlaritzan kulturaren alorreko eskumenak dituen sailak AHALEGINAK EGINGO DITU” politika bateratuei ekiteko, liburutegi-ikerketa k egiteko.
VII: Euskadiko irakurketa publikoko zentru asko ez daude Irakurketa publikoko sare barruan.
Euskadiko irakurketa publikoko zentru asko eta garrantsitzu batzuek (Foru Aldundiak) kanpoan uzteak sasisarea sortzea suposatzen omen du. Aurrekontuak eta orain arteko usadioak ez badira aldatzen sarean izatearen onurak hutsaren hurrengoaren parekoak izan daitezke.
VIII: Autonomista hutsa da.
AUTONOMISTA da oso. Bitxia da, Euskal Kultur Ondareari buruzko 7/1990 legearekin konparatuta autonomistagoa da. Eta horrela da, azken momentuan horrela izatea erabaki baitzuten. Eusko Legebiltzarrearen Kultura eta Hezkuntza Batzordearen IRIZPENaren
kontra bozkatzea talde batzuek erabaki baitzuten.
Lurraldetasunari dagokionez, lege honek euskal kultura ondareari buruzko 7/1990 legean agertzen zen artikulu interesgarria ez du jaso –eta ez da izango ez proposatzeagatik- , atea irekita uztea Nafarroa Foru Elkartearekin eta Iparraldearekin itunen bitartez
lankidetzan eremu honetan proiektuak aurrera eraman ahal izatearen artikulua, hain zuzen ere.
Lege hau autonomista izan arren, terminología aldetik, kontraesan ugari daude, eta irakurketa zabala eginez gero Euskal Herriko Liburutegi bihur daiteke. Testuan behin baino gehiagotan euskal ondare digitala, euskal bibliografía- ondarea, euskal bibliografía, jaso beharko duela aipatzen duenez, izenburuan Euskadiko Liburutegi izendatu arren, Iparraldean eta Nafarroan sortzen den ekoizpen bibliografiakoa erreferentzia egiten duenez; izena dela dena, borondatea eta aurrekontu egokiak edukiz gero, kontu batzuetarako Euskal Herriko liburutegi bihur daiteke.
IX: Berantiarra da.
BERANTIARRA da oso. 1980. urtetik EAEk eskumen osoa du liburutegien alorrean, eta egun arte teorian eta politikoen hitzetan ezin garrantzitsua den kultur eremu hau arautu gabe izan da. Hainbeste urte araurik gabe, sistemarik gabe ondorioak ditu: eskumenak oso sakabanatuta izatea, taifen erreinua...
Zinez, esanguratsua da, liburutegiei dagozkion eskumen osoak 1980. urtetik edukita, legerik gabe, sistemarik gabe, sistemaren bururen egoitzarik gabe hainbeste urte izatea. Baina, beno gustukua ez izan arren azkenean liburutegiei buruzko legea onartu zuten.
Konturatu zarete, noiz sortu ziren Legebiltzarra, Euskal Herriko Unibertsitatea, Eresbil, Ararteko, Orkrestra, IVAP-EHAA, Justiziako erakundeak, eta enparauak. Eta ez da izango eremu honetako profesionalak horren aldeko aldarrikapenak ez izanagatik.
X: Lan teknikoetan euskara babesten eta bermatzen da.
Hona hemen lege honek dauzkan alde on batzuek:
Euskadiko Liburutegi Sistema barruan dauden liburutegiek bi hizkuntza ofizialen erabilera bermatuko dute, bereziki, lan teknikoak, katalogoak eta baliabide teknikoak bi hizkuntzatan izatea bermatuko baitute.
Unibertsitate eta Ikastetxe publikoetako liburutegiak Sistema barruan kokatu dira. Euskadiko Liburutegia izendatu dute: a. Euskal kulturaren nazioarteko eta ikerketarako zentro. b. Euskal ondare digitalaren egoitza.
Euskadiko Liburutegiak euskal ondare digitala sortu, babestu, eta zabaltzeko; eta ondare horretarako irispidea bermatzeko mekanismo egokiak edukiko ditu.
Euskadiko Liburutegiak nazioarteko bibliografia- arauak… egokituko ditu… Euskadiko Liburutegi Sistema osorako katalogazio- arauak egingo ditu. Era berean, autoritateen katalogoa ikuskatu, bakoizkotu eta zerrenda bakarrean bateratuko du.