Mailegua doan
Liburutegietako maileguetatik eratorritako egile eskubideen legeari buruzko egileen eta liburuzainen jarrera ofiziala ez dator bat. Bi talde korporatiboren jarrera denez, jarrera ofiziala azaltzean bakoitzaren aldeko ikuspuntuei baino ez diegu erreparatzen.
Errealitatea da, Europan liburutegietako maileguetatik eratorritako egile eskubideei buruzko legea indarrean jarri dutela; baina liburuzainok garbi daukagu irtenbidea beste bide batetik etorri beharko duela. Beraz, guk liburutegietako maileguen gainean sortutako eztabaidak ontzat emateaz gain erabat komenigarriak ikusten ditugu.
Irtenbiderik aurkitu nahian afera zuzenean hartu beharrean zeharka hartuko dut. Europar Batasunean herri asko daude, errealitate ekonomiko askotako herriek osatzen dituzte Europar Batasuna. Indarrean jarri duten legea herri guztietarako da, nahiz eta egoera ekonomiko desberdinak bizi izan. Susmoa daukat lege hau ez ote dagoen oinarrituta kultura aldetik garaituago dauden Europako Batasuneko herrietan, non liburutegi publikoetako oinarrizko beharrak bermatuta baitaude, gainontzeko herrietako liburutegi publikoetako baldintzak kontuan eduki gabe, alegia.
Lehenik eta behin esan behar dut, egileen eta argitaratzaileen aldarrikapenak ontzat ematen dudala, eta ulegarritzat jotzen dudala horien jarrera, bada behingoz Europa mailan legeen bitartez liburu alorraren alde aurrerapausua eman dute. Izan ere, lege hau egileen eta argitaratzaileen jabetza intelektuala bermatzeko sortu da. Ezbairik gabe, liburu munduaren barruan izanda eta ondo ezagututa, esan behar dut liburu alorrean egingo dituzten ekimenen alde izango naizela eta egingo duten guztia beharrezkotzat jotzen dudala. Beraz, argi dadila, egileen eta argitaratzaileen eskubideak legeen bitartez bermatu izan beharko dela; baina, halaber garbi geldi dadila Euskal Herriko Liburutegi Publikoetako liburuzainok lege honen kontra gaudela.
Lehenenik, liburutegi publikoen politikaren eta filosofiaren kontra baitoa, bada liburutegi publikoek sortu zirenetik doantasuna, sarbide askea eta denontzat, -ahalik eta zabalkuntza handiena- izan baita ezaugarririk garrantzitsuenetariko bat.
Bigarrenik, kanon hau ordaintzeko dirurik ez daukagulako; beraz “de fakto” ezinezkoa egiten zaigu Europako Batasunak indarrean jarri duen legea aurrera eramatea. Oro har, Liburutegi Publikoek aurrekontu murriztu eta jakin batekin funtzionatzen dugu, aipatutako zerga bete orduko afera honen gaineko eztabaida zentzurik gabe geldituko litzateke, bada diru kopuru ziztrinari buruz eztabaidatzen ari ginela.
Hirugarrenik, egileen eta argitaratzaileen ordezkari ofizialek liburutegi publikoek ekartzen dituzten onurei erraparatu beharko diete. Gure ustez egileen eta argitaratzaileen alorrei kalte egin beharrean onurak baino ez dizkigu ekartzen liburutegi publikoek, hala nola, publizitatea eginez, irakurketa bultzatuz, euren lanak ezagutarazi eta zabalduz gizartean, egile eta argitaratzaile guztiak aukera berdina izan dezaten irakurleen aurrean.
Laugarrenik, arazoa maileguari zerga hau ezartzearen aurretikoa bada ere, liburutegi publikoak dauden egoeran ikusita zama honek kalteak baino ez dizkie ekarriko. Liburutegi publikoen helburua kaltitatezko zerbitzua ematea denez, alde batetik, liburu berriak erosteko aurrekonturik gabe nekez beteko du helburu hau; eta beste aldetik, kontuan hartzekoa da agindu hau ez dela Europar Batasunetik datorkigun agindu bakarra, Europako liburutegi publikoen zerbitzuen, langileen, instalazioen, baliabide ekonomikoen ratioak aztertzea baino ez daukagu ikusteko zer ikusirik Europako liburutegiek Euskal Herrikoekin alderatuz gero ez daukatela.
Laburbilduz, aipatutako Liburutegi Publikoen gabeziak gainditu arte kanon hau jartzea liburutegiek ordaintzea ez da zentzuduna. Ezbairik gabe, liburu mundu bera da, beraz egile, argitaratzaile, inprimatzaile, banatzaile, zuzentzaile, liburuzainen alorra da, areago, atal guztietan agerian daude gabeziak. Pobreen ate joka ibiltzea afera hau konpontzeko ez da irtenbidea. Europar Batasunak indarrean jarritako direktiba zentzurik gabe ikusten dugu.