Zurrumurrua eta hiri-kondaira
Herriak goretsi egiten du esamesari uko egiten dion laguna, erdi heroitzat du, erdi santutzat. “Horrek egundo ez dik inoren gaineko berba zantarrik erabili, ez dik zurrumurrurik zabaldu, hain gutxi asmatu”. Santuaren belarritik sartu bai, sartu egiten da zurrumurrua, baina gero ez zaio ahotik irteten, santuaren gorputzaren baitan itzaliko da. Bere buruari inperatibo kategoriko bat ezarri dio zorrozki: ez duzu inori kaltegarri izan dakiokeen zurrumurrurik aipatuko. Are gehiago, hain izaten da zenbaitetan erradikala santu mota hau, kaltegarri izan litezkeen egiak ere ez baititu ahotan erabiltzen.
Aire hotza maite du, garbia, eta nazkatu eta gaixotu egiten du zurrumurruzko zaratak, esamesak, errazkerian jausiriko giza gogoak.
Zurrumurruaren eta hiri-kondairaren arteko desberdintasunari dagokionez, luzera hartu izan da kontuan, zabaltze-prozesua, egitura…
Baina etikoki ere bereiz litezke:
Zurrumurrua ia beti gaiztoa izaten da, lagun jakinen bat baitu jomuga, eta gezurraren bidez bere izen ona suntsitu nahi izaten du.
Aldiz, hiri-kondaira ez da hain koipeztoa, kontatzeko atseginak bizi du (zurrumurrua berriz seinalatzekoak), eta kontalaria eta entzulea ez ditu etsai baten aurka biltzen, baizik pasadizo bitxi baten aurreko harriduraren inguruan.
Sarritan praktikoa ere izaten da. Hurrengo hiri-kondairak, interneteko kontrola zure alde erabiltzeko bide bat erakusten du.
Agure arabiar bat AEBetako Idahon bizi da, orain dela berrogei urtez geroztik. Urtero bezalaxe, aurten ere baratzean indabak erein nahi zituen, baina lurra iraultzea gogorregi egiten zaio dagoeneko.
Bere seme bakarra, Ahmed, Frantzian da, ikasten. Agureak email bat bidali zion, arazoa azalduz:
“Ahmed maitea: triste nabil, aurten ezingo baititut indabak baratzean erein. Zaharregia nauzu halako lanetarako. Hemen bazeunde, badakit niregatik lurra irauliko zenukeela. Dagoela Ala zurekin. Aita.”
Lau egun igarota, semearen erantzuna jaso zuen epostan:
“Aita maitea, kontuz mesedez, ez irauli baratzeko lurra, otoi eta arren, hortxe ezkutatu bainuen hura. Ez adiorik. Ahmed.”
Egun hartako gauean bertan, goizaldeko laurak aldera, Udaltzainak, FBIko agenteak, CIAkoak eta Pentagonoko kide batzuk baratzean sartu eta lur guztia irauli zuten, antrax bila, lehergailuak egiteko osagaien xerka. Ez zuten ezer aurkitu haatik; ospa egin zuten.
Biharmanunean, agureak semearen beste email bat hartu zuen:
“Aita maitea: honezkero ziur aski indabak erein ahalko dituzu. Egoera kontuan hartuta, bururatu zaidan egokiena izan da. Maite zaitut. Zure seme Ahmed.”