Maialen Lujanbio Bermeoko portuan
Maialen Lujanbiok tentuz lantzen du kristalezko bertsoa, bertso alanbikatua, joskera ekilibrista, zilargina. Bertsoa irun egiten du, josi, brodatu, astiro, goxo, sintaxia aldi berean behartuz eta mimatuz.
Gaiari dagokion emozioaren muinean geruzaz geruza barneratzen da, Uxue Alberdik idatzi duen legez: “Gai bat entzun eta azalez azal mamiraino sartuko balitz bezala, eta mamiaren dardarak mugiaraziko balitu bezala kanpoko geruzak, berriro banan-banan, mamitik azalera jantziz arrazoia, teknika, estetika, hizkuntza, musikalitatea, gorputza.”
Amonek buru gainean eraman behar izaten zuten gobadaz oroitu zen azken agurrean Lujanbio, eta amona haien ildotik ontzen du halaber hernaniarrak bertsoa, garbitegirako bidean bokata buru gainetik ez erortzeko behar den orekari eutsiz. Berriro Uxue Alberdi: “Aurrera begira, burua zuzen, ezer falta zaion edo pisua daraman sentsaziorik gabe. Ezker-eskuin mugiarazten gaituen bizitzaren penduluan zentrorantz tiratzen duten pertsonak dira gobada eramaile onenak.”
Zer da ordea garraiatu beharreko arropa, izara eta trapu zikin mordo hori? Lujanbiok berak erantzun digu astearteko Berriak zekarren elkarrizketan: “Emakumeen hitza ozen, plazan eta jende aurrean ez da batere errekonozitua, ez apreziatua, ez baloratua, ez onartua izan.” Horixe baita gizon bertsolariek eta gizonek oro har egin beharrik ez dugun lan erantsia, horixe euskal garbitegian ikuzi beharreko kraka.
Esaten da Lujanbio, Elortza eta horien belaunaldiak hartu duela bertsoaren zuzia eta lekukoa. Ez al da beldurgarria?
Behinola gure ikastetxeak bertso-saioak antolatzen zituen. Orain dela hamar bat urteko saioan, Elortza Bermeon barik Arrietan agertu ei zen. Jon Maiari ahaztu egin zitzaion etortzea. Maialen Lujanbio oso berandu iritsi zen. Zulo bat erakutsi nion autoa aparkatzeko, frontoiaren aurrean, eta portura erortzeko zorian egon zen. Atzeko gurpil biak airean gelditu ziren biraka portuko uraren gainean.
Saioa amaituta, tabernan, Silveirak sekulako porru tzarra liatu zuen. Bertsokide asko eta antolatzaileren bat aiduru gelditu zitzaizkion, noiz pasatuko ote zien. Baina berak bakarrik erre zuen Silveirak goitik behera porru osoa. Marmarka adierazi zuten gainerakoek kexua.
Pozgarria dea halako artistak izatea gure etorkizuna eta gure orainaldia? Nekez imajina liteke Xebaxtian bat porru osoa berak bakarrik erretzen, bertsokideen egarriari ezaxol.