Gaizkia azaltzeko mugak edonon
Manikeoen, San Agustinen, Leibnizen azalpenak gaizkiari buruz ez ditugu serio hartzen agnostiko eta ateo supermodernook; xelebrea iruditzen zaigu Luziferren figura, Gaizkiaren eta Gaizto Pertsonal Izpiritualaren identifikazioa. Nola azaltzen dugu orduan Gaizkia?
Gaizkia azaltzeko, hedabideetan-eta, giza eta gizarte zientzien azalpenak darabiltzagu; alegia, azalpen ekonomiko, soziologiko, politiko, psikologiko eta psikiatrikoak. Edota kimikoak. Errusiar militarrek "ferocina" izeneko pilula bat hartzen zutelako omen ziren hain feroz edo basatiak Txetxenian.
Hala ere, onartu beharra dago giza eta gizarte zientzien azalpenak mugatuak direla: soldaduen krudelkeria leporatu alkoholari eta ferocinari, ados, baina bulego epeletan umeak ankerki akabatuko dituztela planifikatzen duten buruzagi militarrek ez dute ferocinarik hartzen.
Luc Ferryren bereizketaren arabera, ez da gauza bera gaizki portatzea eta Gaizkia egitea, Gaizkia bera hartzea egin beharrekotzat, Gaizkia bera izatea zure proiektu eta helburu nagusia.
Terry Eagletonek gogoratu duenez, hamar urteko bi ume ingelesek torturatu eta hil egin zuten oraindik hiru urte bete gabeak zituen beste ume bat. Luziferrek bereganatu zituen? Haurtzaro zaila, inguru eta harreman eskasak, depresio ekonomikoa? Ez dirudi nahikoa.
Orduan? Gauza eta gertaera asko ulergarriak dira; hainbat gertaera oro har ulergaitzen alde zehatz ugari ere ulergarri izan dakizkiguke, arrazoiak suma ditzakegu. Dena den, aski da esatea Netanyahuk espetxea saihesteko agindu duela Gazako masakrea, eta mesianismo erlijiosoak eta mendeku-goseak eta interes ekonomiko-geoestrategikoek ere bultzatu dutela? Ez dakit bada. Luzifer bezala, jakitate eta zientzia modernoen azalpenak ere ez dira nahikoa: enigma horrorosoak dira gertaera asko eta asko, eta gure ulermena gainditzen dute.