Gaizkia azaltzeko mugak edonon
Gaizkiari buruzko manikeoen, San Agustinen eta Leibnizen azalpenak ez ditugu serio hartzen agnostiko eta ateo supermodernook; xelebrea iruditzen zaigu Satanasen figura, Gaizkiaren eta Gaizto Pertsonal Izpiritualaren identifikazioa. Nola esplikatzen dugu orduan Gaizkia?
Gaizkia azaltzeko, hedabideetan-eta, giza eta gizarte zientzien arrazoiak darabiltzagu batik bat; alegia, argibide ekonomiko, soziologiko, politiko, psikologiko eta psikiatrikoak. Edota kimikoak. Errusiar militarrek "ferocina" izeneko pilulak hartzen zituztelako omen ziren hain feroz edo basatiak Txetxenian.
Hala ere, onartu beharra dago giza eta gizarte zientzien azalpenak mugatuak direla: soldaduen krudelkeria leporatu alkoholari eta ferocinari, ados, baina bulego epeletan umeak ankerki akabatuko dituztela planifikatzen duten buruzagiek ez dute ferocinarik hartzen. Netanyahuren herriari lurralde bat agindu zion Jainkoak, eta Israel Handiaz goitik behera jabetzeko lanean dihardu Bibiren gobernuak. Gaizkiaren bultzatzaile gisa, kimika baino eragingarriagoa izaten ari da erlijioa.
Luc Ferryren bereizketaren arabera, ez da gauza bera gaizki portatzea eta Gaizkia egitea, Gaizkia bera hartzea egin beharrekotzat, Gaizkia bera izatea zure proiektu eta helburu nagusia.
Terry Eagletonek gogoratu duenez, hamar urteko bi ume ingelesek torturatu eta hil egin zuten hiru urte bete gabeak zituen beste ume bat. Satanasek bereganatu zituen? Haurtzaro zaila, inguru eta harreman eskasak, depresio ekonomikoa? Ez dirudi nahikoa.
Orduan? Gauza eta gertaera asko ulergarriak dira; hainbat gertaera oro har ulergaitzen alde zehatz ugari ere ulergarri izan dakizkiguke, arrazoiak suma ditzakegu. Dena den, erabat argitzen al du Netanyahuren jokabidea esateak Gazako masakrea agindu duela irrika mesianikoak, espetxea saihesteko aitzakiak, mendeku-goseak eta interes ekonomiko-geoestrategikoak bultzatuta? Horrek guztiak ulergarri bilakatzen ote du gosez akabatzen ari zaren jendea janari-banaketako gunera erakarri eta zapartatzea, eskolak eta ospitaleak bonbardatzea, milaka eta milaka ume suntsitzea?
Ez dakit bada. Satanas ez da nahikoa, baina ezta hedabideetako azalpen erabilienak ere, jakitate eta zientzia modernoek inspiratuak. Enigma horrorosoak izaten dira gertaera asko eta asko, eta gure ulermena gainditzen dute.