Euskara eta borondatea
Azkeneko ikasturteotan, Bigarren Hezkuntzan suspentso mordoa atera, errepikatu edo beste ikastetxe batera alde egin behar izan duten ikasleen artean, guzti-guztiei, ehuneko ehun, bai Bermeon eta bai Bilbon, oinarri linguistiko sendo baten faltagatik gertatu zaie.
Eta ikasle, irakasle eta guraso askori entzuten diegu, nota txar horiek zuritzeko, euskara ez dutela ama hizkuntza eta ez direla inguru euskaldun batean bizi. Eragozpen hori garrantzitsua izan daiteke, baina ez erabakigarria. Batez ere, alabari egundoko arazo psikolinguistikoak eragiten dizkioten gurasoen ahotik entzunda: euskara behar bezala menperatu gabe ingeleseko eta txinerako partikularretara bidali dute, japonieran ere matrikulatzeko aukeraz hausnartzen ari dira, eta bien bitartean alabak "hari"eta "ari"nahasten ditu.
EAEko ikastetxeetan txorakeria ugari egiten da, eta ez da txikiena euskara kili-kolo dabilen D ereduko ikastetxeetan sekulako programa eleaniztun distiratsuak ezartzea, gurasoak, matrikulazioak eta prestigioa erakartzeko, omen. Munduko gauzarik nazkagarrienen artean dago, inolaz ere, tankera horretako prestigioa, ez baita itxurakeria baizik.
Harira: familia hizkuntza eta ingurua baino garrantzitsuagoa da erabakimena, borondatea eta lana.
Urteak joan urteak etorri, hainbat adibideren lekuko izan naiz. Ikusgarriena, apika, Bermeora bederatzi urte zituela etorritako errumaniarrarena, ez zekiena ez euskaraz ez gaztelaniaz, eta DBHko hirugarren mailan, Euskaran, Institutu osoko notarik onena atera zuena. Hamar atera zuen, halaber, Selektibitatean, beste bi herrikidek bezalaxe. Familia pobrekoak, ondo zuten etxean ikasia aurrera ateratzeko zer egin behar den: lan eta lan. Euskaran buru-belarri murgiltzeko deliberamenduaz gain, buru argitasunak ere lagundu zien, hori ere egia da.
Bien bitartean, hemen jaiotako jendea, euskaraz ikasteko sekulako aukerak izan dituena, egunean bospasei ordu telebista espainolaren aurrean, “La isla de las tentaciones”, “Sálvame”, “Al rojo vivo”… Eta behin eta berriro "es que yo no tuve la suerte de ir a la ikastola”… “Es que el euskara no es mi lengua materna”...
Venga ya, no cuela. Gizaki guztiok dugu borondatea eta lan egiteko ahalmena, eta borondate eta lan egiteko ahalmen horiek nora bideratu eta zertan baliatu erabakitzeko askatasuna. Ez beti eta ez erabatekoa, konforme. Baina gaur egun Euskal Herrian euskara aukeratzea edo baztertzea norberaren erantzukizuna da.
Kexu eta aiene horiek, ordea, errua beti gurasoena, haurtzaroarena... utikan, alferrontzi!