Eroa eta normala. Zaldi-ferra eta artalea
Gizarte arruntak erokeria eta eldarnio piloa onartzen du, ez soilik erlijiozkoak. Normaltasun psikologikoa beldurgarria izaten da. Batzuetan xelebrea besterik ez, zorionez. “Normal” eta are “miresgarri” deituriko jende askok sinesten du etxeko atean eskegiriko zaldi-ferrak buruko gaitzak eta izpiritu gaiztoak uxatzen dituela. Dena den, sinesten ez dutenek ere zintzilikatu egiten dute. Gure gizarteak biziki estimatzen duen Niels Böhr Nobel Sariak, mekanika kuantikoan adituak, zaldi-ferra bat zeukan etxeko atarian. Lagun bisitari batek ferraz galdetu zion, nolatan bera bezalako gizon jakintsu batek fedea izan zezakeen bitxikeria irrazional horietan. Eta Böhrrek ihardetsi: “Ez, lagun, ez dut inolaz ere sinesten halako txorakeriatan, baina ziurtatu didate ferrak funtzionatu egiten duela nahiz eta ez sinetsi”.
Alegia, erabakigarria sarritan ez da izaten sentimendua, fedea, barrutik ikusten duzuna, bihotzeko gorabeherak, baizik jokabide objektiboa.
Halatan, ero-etxean itxi ez zaitzaten diskrezioa oso garrantzitsua da. Gizarteak ospitale psikiatrikoan sartu ala ez erabakitzeko orduan kanpotik ikusten zaizuna baino ez du kontuan hartuko. Zure eguneroko bizitzari eusten dion oinarri psikikoa zeharo pitzatuta egon liteke: Unibertsoa abiarazi zuen txinparta zara, zure tribu juduak Egiptotik Lur Sakraturaino gidatzeko erantzukizun larria daukazu… Baina zure zangoek eta mugimenduek Institutura edo okindegira ohi bezala eramaten bazaituzte eta ez bazara nabarmentzen, bakean utziko zaituzte.
Zoritxarrez, alderantzizkoa ere gertatzen da. Burutik gaizki ibili dena senda litekeen arren, estigma iraunkorra izaten da. Normalei zail egiten zaie ero-etxetik sendaturik irten dena benetan sendatu dela onartzea. Zuk barrutik erabat osaturik senti dezakezu zure burua, lasai eta orekatsu. Hala ere, etxera itzuli ostean nekez garbituko duzu pitzatu-ospea.
Zentzu honetan, ez zaio arrazoirik falta pasadizo ospetsu haren protagonistari: ikara, nazka eta fobia zien oiloei. Erotu egin zen, uste baitzuen ale bat zela, gari-alea edo artalea, oiloen elikaduran oinarrizko. Azkenik psikiatrikora joan eta terapia luze baten ondoren uste zuzena berreskuratu du, gizon dela, ezen ez artale. Psikiatrikoa uzteko baimena eman diote. Ordea, atera orduko barrura itzuli egin da, estu eta larri. Oilo bat ikusi baitu ate ondoan eta beldur da ez ote duen jango. Psikologoak harrituta galdetu dio: “Zergatik zara oiloen beldur? Ondo dakizu gizon bat zarela, eta ez artalea”. “Bai, halaxe da, NIK badakit. Baina ez naiz osotoro ziur, OILO HORREK ere ba ote dakien. Baliteke oraindik ez izatea aldaketaren berri”.
Hots, nire arima sendatuta dagoen arren gizarteak luzaro ez nau normaltzat onartuko. Zentzuduna da oiloaren fobiari eustea.