Erlijioak eta Jainkoa

André Comte-Sponvilleri erosoagoa zaio erlijioei buruz hitz egitea Jainkoari buruz baino. Jainkoa, definizioz, gu baino gehiago da, gainditzen gaitu. Erlijioek ez. Gizatiarrak dira, gizatiarregiak. Gizatiarrak direnez, eskura dauzkagu, ezagut eta kritika ditzakegu, Jainkoa ez bezala.

Transzendentea da Jainkoa. Aldiz, erlijioak historiaren, gizartearen eta munduaren parte dira, immanenteak baitira.

Perfektua da gainera Jainkoa. Are, Karlos Linazasorok dioenez, "Jainkoari tope gustatzen zaio musika euskalduna". Kontrara, erlijioak ez dira perfektuak, eta horregatik dute nahiago aingeruen musika.

Jainkoaren existentzia zalantzazkoa da. Erlijioena ez da. Erlijioei buruz sortzen diren auziak gutxiago dira ontologikoak soziologikoak edo existentzialak baino: kontua ez da erlijioak ba ote diren jakitea (batzuetan, dio Comte-Sponvillek, existentzia intentsoegia dute), baizik eta zer diren, eta erlijiorik gabe benetan ondo bizi gaitezkeen. Azken arazo horixe da Comteri bereziki axola zaiona, eta uste du baietz, erlijioak bazterturik ere zentzuz beteriko bizitza sortu dezakegula, errukian eta elkartasunean oinarritutako bizimoduak ez duela erlijioaren beharrik, eta primeran bizi gaitezkeela erlijio barik.