Ene txori-ikusmena!
Don Juanek lagunduta, Carlitos bele ari da bilakatzen. Sentitzen du kokotsean hegazti-hankak hazten zaizkiola, garondotik isatsa ateratzen zaio, masailalboetatik hegoak. Gero, begiak kliskatu ahala, eta kliskei esker, bere burua belearen tamainara txikitzen doa. «Baina efekturik harrigarriena nire begiekin gertatu zen. Ene txori-ikusmena!»
Bele gisa hegan egin eta pertzibitu ostean, Carlos saiatuko da ikusi duena analogien bitartez ulertzen, arrazoiarekin, baina ez da konforme gelditu. Ikuskera ez da ohikoa izan, baina ezinezkoa zaio zehaztea zertan izan den diferentea. Gogoratzen du bele gisa desberdin hauteman duela argiaren mugimendua. Laguntza eskatzen dio Don Juani:
«–Bizirik dauden gauzak —esan zuen Don Juanek— barrutik mugitzen dira, eta bele batek aise ikus dezake noiz dagoen zerbait hilik, edo hiltzeko zorian, zeren mugimendua gelditu baita, edo gelditzen ari da. Beleak badaki, halaber, noiz mugitzen den zerbait lasterregi, eta beraz badaki noiz mugitzen den zerbait ibilera egokiz.
–Zer adierazten du zerbait lasterregi mugitzeak, edota ibilera egokiz?
–Adierazten du beleak badakiela zer saihestu eta zer bilatu. Zerbait barruan lasterregi mugitzen denean, esan nahi du biolentziaz eztanda egiteko zorian dagoela, edo salto egiteko zorian, eta beleak iskin egiten dio. Barruan ibilera egokiz mugitzen denean, ikuspen atsegina da, eta beleak bilatu egiten du.
–Arrokak barruan mugitzen dira?
–Ez, ez arrokak, ezta hildako animaliak ere, edo zuhaitz hilak. Baina ederra da haiei begiratzea. Horregatik dabil belea hilotzak dauden lekuetan. Gustuko du begiratzea. Haien barruan ez da inongo argirik mugitzen.
–Baina haragia usteltzen denean, ez da aldatzen, ez da mugitzen?
–Bai, baina mugimendu hori desberdina da. Beleak halakoetan milioika gauza ikusten ditu haragiaren barruan argi propioz mugitzen, eta horixe da ikustea gustuko duena. Ikuskizun gogoangarria da benetan.
–Zuk ikusi al duzu, Don Juan?
–Bele bilakatzen ikasten duen edonork ikus dezake. Zuk zeuk ere ikusiko duzu.»
Eta orain, irakurle, heldu da zure txanda, espero dut honezkero sentituko zenuela bele bilakatzeko betebehar morala.
