Egonezina kulturan
Xabier Insaustik eta Jesus Mari Intxauspek euskaraturik Gaiak argitaletxeak berriki plazaratu du.
Bost hilabete behar izan zituen Freudek “Egonezina kulturan” idazteko, 1929ko uztailean hasita.
Mundu-krisi bete-betean agertu zen. 1929ko urriaren 29an jazo zen New Yorkeko burtsako astearte beltza. 1929ko azaroaren hasieran bidali zuten liburua moldiztegira eta abendu bukaeran argitaratu zuten. 1930ko abuztuaren 28an Freudek Goethe saria jaso zuen.
“Egonezina kulturan” izenbururik gabeko 8 ataletan dago banatua. Laburpen honetan hala ere wikipedian atal bakoitzari erantsiriko izenburuak ageri dira, edukian barneratzeko lagungarri.
Izenburuko “kultura” hori alemanen kultura da, “zibilizazio” eta “gizarte”ren erdi sinonimo. Buruhauste itzelak izan zituen Freudek izenburua aukeratzeko orduan: aurrena “Das Glück und die Kultur” nahi zuen (Zoriona eta kultura), hurrena “Das Unglück in der Kultur” (Zoritxarra kulturan); azkenik “Das Unbehagen in der Kultur” gelditu zen. Ingelesez, Freudek “Man’s Discomfort in Civilization” nahi zuen, baina azkenean “Civilization and Its Discontents” nagusitu da.
Freudo-marxismoak oro har, eta Erich Frommek “Gizarte osasuntsua”n zein Herbert Marcusek “Eros eta zibilizazioa”n zehazki (Gaiak argitaletxeak berriki argitaratuak, Jaione Alberdik eta Julen Kaltzadak euskaraturik hurrenez hurren), Freuden liburu hau hartuko dute abiapuntu, bertan garatzen baitu Freudek osokien zibilizazioaz duen ikuspuntua (freudo-marxismoak psikoanalisia gizarteari aplikatzen dio).
“Todestriebe” edo “Death Drive” da Freudek gure liburuan lantzen duen funtsezko kontzeptuetako bat: Xabier Insaustik eta Jesus Mari Intxauspek “heriotza-bulkada” euskaratu dute, Jaione Alberdik berriz “hil-irrika” eta Kaltzadak azkenik “suntsiketa-instintua”. Aberastasun hori lagungarri zaigu Freudek gogoan zer ote zuen irudikatzeko orduan.
Liburuko ikergai eta galdera nagusia, agian, hauxe genuke: nondik dator gizartean dabilen egonezina, zergatik da gizakia zoritxarreko gizartean bizi behar izateagatik hutsagatik? Freudek erantzungo du alde batetik gure desira eta bulkada sakon zenbait ezinbestez zapaldu behar ditugula besteekin batera bizi ahal izateko, eta horrek berez dakarrela zoritxarra. Bestetik, heriotza-bulkadak gutako bakoitzari eragiten dio, bai, baina baita taldeari berari ere, gizarteari berari.
Zoriona, gizartea, erasokortasuna eta errua dira Egonezina kulturan-eko erdigune. Erasokortasuna eta heriotza-bulkadaren korrelatu gisa aurkezten dizkigu Freudek erru-sentimendua eta supernia (kolektiboa). “Nia eta Zera” liburuan erabili zuen aurrenekoz Freudek supernia kontzeptua, baina “Egonezina kulturan” honetan bereziki azpimarratuko du superniak kolektiboan duen garrantzia.
Datozen egunetan liburuaren laburpena, atalez atal.