Darwin espainolei buruz

Sergio Ramos andaluziarra da, eta Darwinek ezagutu izan balu, segurutik bat etorriko litzateke Unamunorekin, zera esan zuenean: "me parecen huecos, inconsistentes, realmente tontos. El andaluz es en España una especie inferior".

Harrigarria da, gero, jende argi, aditu, prestatu eta guztiz arrazoitsua zein astakeria handiak esatera iristen den batere lotsa eta espanturik gabe.

Filosofiak esplikatu al dezake gure neurona partzelatuen irizpide kontrajarriak? Hori, nik dakidanez, zientziaz kanpo geratzen baita.

Filosofiaz kanpo ere bai, zoritxarrez. Bestela, Filosofiaren Historia ez litzateke hain zeharo arrazista (Ilustrazioa eta XIX. mendea ikaragarriak dira (Voltaire, Hume, Kant, Hegel, Nietzsche, Guyau…). XX. mendeko filosofo handientzat Heidegger eta Wittgenstein hartu izan dira. Heideggerren pentsamenduaren muina bera zen arrazista. Wittgensteinek baditu esaldi arrazista solteak, baina ez zait iruditzen bere pentsaera arrazista denik. Zorionez, ez dago Filosofiarik, baizik eta filosofiak.
  
Kolonialismoaren indarkeria zuritzeko erruz erabili izan da filosofia. Juduak eta beltzak izan dira ziur aski petxero nagusiak.
 
Bilatzen hasiz gero, dena den, literatoak ez dira gutxiago, hala nola espainolen aurkako Gabriel Celayaren mespretxuak, edo Borgesenak beltzen aurka.
 
Hori bai, deigarria da Brunete mediatikoaren erantzunaren desberdintasuna: Arzalluzek “un tal Blázquez” esan zuenean ematen zuen ijitoak eta homosexualak esterminatzea proposatu zuela; aldiz, Savaterrek, “Borges: la ironía metafísica”n, aise barkatzen dio Borgesi “los negros no han servido más que para ser esclavos” ospetsua, euskal abertzaletasuna berez eta ñabardurarik gabe dela arrazista eta desagerrarazi beharrekoa etengabe aldarrikatzen duen Savaterrek.

Montaigneren “Solasean aritzeko moldeaz” (Entseiuak, III) izan daiteke antzekoetan ez jausteko antidotoetako bat: gaskoiak lira-jotzaile bat aipatzen du, irakaslea, bere ikasleak behartzen zituena lira gaizki jotzen zuen gizon bat entzutera, desafinaziotik gehiago ikasten omen baita birtuosismotik baino.
 
Montaigne: “mintzamolde mordoilo batek hobeki zuzentzen du nirea onak baino. Egunero beste baten jokamolde zozoak gaztigatzen eta ohartarazten nau. Atsegingarriak baino hobeki hunkitzen eta iratzartzen du ziztatzen duenak. Aro hau ez da egokia gibelka eramateko baizik, adostasunaz baino gehiago desadostasunaz, antzekotasunaz baino gehiago ezberdintasunaz. Eredu onek guti irakatsia izanik, gaiztoez baliatzen naiz, hauen ikasgaia egunerokoa baita. Entseiatu naiz atseginaren egitera eredu horietan ezatsegina ikusten nuen bezainbat; gotorra, ikusten nuen bezain beratza; eztia, ikusten nuen bezain garratza”. (Eduardo Gil Beraren itzulpena)