Bai egoera zaila, ez bazara psikopata: besteak epaitzeko orduan ezin gogorragoa izaki, besteen hanka-sartzeei isekaz erantzuteko ohitura hartu eta ezustean zeuri disparate batek ihes egiten dizunean.
"El Orden Mundial" izeneko kontu batek txiokatu du gaur bezalako urriaren 29 batean eman zuela Sartrek "Existentzialismoa humanismo bat da" hitzaldia, "asentando las bases de dicho movimiento". Aski aseptikoa, neutroa, informatiboa.
Martinez Gorriaranen erantzuna: "El existencialismo comenzó con Kierkegaard, Unamuno y sobre todo Heidegger. Sartre intentó sumarse a Heidegger, que le mandó amablemente a paseo con “El existencialismo no es un humanismo” (1946). No fue un movimiento, solo una moda bastante francesa: lo mejor, Camus y la Piaf."
El Orden Mundialek ez dio existentzialismoa Kierkegaardekin hasi ez zenik. Sartrek asentatu zuela baino ez, eta hori ez da gezurra. Edozein historialarik edo testu-liburuk erakutsiko dizu existentzialismoa Sartrek sendotu eta zabaldu zuela. Horixe dio adibidez Sarah Bakewell adituak At the Existentialist Café zoragarrian.
Bestalde, eztabaidagarria izan liteke mugimendua edo moda izan ote zen, baina halakoxe ziurra izaten da troskismotik UPyDrako ibilbidean sekula santan tronpatzen ez direnen mintzamoldea.
Dena den, Heideggerrek inoiz ez zuen "Existentzialismoa ez da humanismo bat" izeneko libururik ez artikulurik idatzi. Martinez Gorriaranek asmatu du izenburu hori. "Gutuna humanismoaz" izkribuarekin nahastu du, Heideggerrek Jean Beaufreti bidali zion gutuna, gerora liburu gisa argitaratua.
Guztioi gertatzen zaigu. Baina Martinez Gorriaranek beti idazten du ex catedra, inoiz ez du barkatzen, eta bere "zuzenketari" darion sasijakintsuaren txuloputakeriak bete-betean jo dio atzera buru handian bumeranaren antzo.
Berotu eta jarraitu egin baitu: "Si yo no escribo ni tuiteo de fútbol o series de Netflix porque no sé nada, no entiendo a los que lo hacen de Filosofía sin haber pasado de algún manual barato o de la wiki".
Elhuyar hiztegian, gaztelaniazko "patético" euskaraz "patetiko" da, eta "listillo" berriz "azkar usteko". Polita da halaber lehenbizikoz Xabier Olarrari irakurri nion "argi-iturri" hori, Elhuyarren gaztelaniaz "sabiondo", "sabelotodo", "resabido" eta "marisabidillo". Orojakileei buruzkoa da Kelly Clarksonen abesti hau, eta ergel handios aprobetxategiei buruzkoa Bob Dylanen beste hau.
Bai, benetan. Ni gertu nago horrelako trantsito arraroak egin dituztenei ulertzen ahalegintzeko. Baina nekez uler dezaket, ordea, nola arraio sines dezaketenik beti, une oro, arrazoiaren jabe izan direnik.