Bost kalimotxo

Euskararen senari eustearen alde ageri da Txillardegi, fonologian, gramatikan, sintaxian zein lexikoan.  

Gero eta alienatuago gabiltza, haatik; azentuari dagokionez ere bai. Paroxitonoak dira gaztelaniazko hitz gehienak: azkenaurrekoa da maizenik azentuatzen den silaba, eskuinetik hasita bigarrena (-2). Txillardegiren ustez, berriz, euskal azentuera nagusia (+2) da, ezkerretik hasita bigarren silaba, Sioux indiarrena eta mongoliera batuarena legez.[1] Gutxi dira munduan halako azentuera duten hizkuntzak. Euskara jatorrean, beraz, “Gaintxúrizketà” eta “Boskálimotxò” ahoskatu beharko genuke, “bost” bezalako monosilaboek, bakarrik doazelarik azentua daramaten arren, esaldian txertatuta hurrengo hitzari lotu eta azentua galtzen baitute (“bai” eta “ez” hitzek bezalaxe: “badákizkigù”).

Ordea, gaztelaniaren eraginez “Gaintxurizkéta” eta “Bóst kalimótxo” esaten dugu.

Txillardegik kontatzen zuenez, behin batean, emaztearekin tabernan zela, parrokiano batek “boskálimotxò!” eskatu zuen. Txillardegik ukondoarekin emaztearen besoa ukitu eta «ondo entzun al duzu, Jone? “Boskálimotxò” esan du. Ikusten? Kontaminaziorik ez horren azentuak». «Zu bai astuna, Jose Luis! Hala, goazen etxera».