Edukira salto egin | Salto egin nabigazioara

Tresna pertsonalak

Eibarko peoria, San Blasa baino hobia
Hemen zaude: Hasiera / Blogak / Markos Zapiain / Bizimodu xixtrinetik askatzen hasteko

Bizimodu xixtrinetik askatzen hasteko

Markos Zapiain 2009/09/30 08:42

Thoreauk bizimodu filosofiko bat mamitzeko bide bat erakutsi digu, berea. Gizarte industrialaren eta modernitatearen kritika du oinarri. Lehen aipatu dugu Thoreauk Harvarden 20 urte zituela idatzi zuen hitzaldia: “Garai modernoetako espiritu komertziala eta bere eragina nazio baten izaera politiko, moral eta literarioaren gain”. Bere obra osoaren ernamuina dugu.

Bertan dioenez, gure garaia teknikarien garaia da, ingeniari, bankari eta merkatariena, eta horrek bizimodu sakon eta ederretik urrutiratzen gaitu. Thoreauk ez ditu hiriak gogoko, ez sosa, ez salerosketa, ez industria; nahiago du landa, basoa, buruaskitasun naturala. Kontsumoak eta aberasteak gidaturiko ekoizpena zentzugabea iruditzen zaio eta maiz identifikatzen du filosofia “bizimodu-ekonomiarekin”: era soilean bizitzeko behar duguna ekoiztera behar dugu mugatu, horixe da ezinbestekoa den lan bakarra. 

Thoreauk ezagunak zituen John Adolphus Etzler-en ikuspuntuak, utopista ekologista teknofilo bati dagozkionak: aurrerapen teknikoak lanaldia murriztea ahalbidetuko digu, orobat sufrimendua; teknikari esker lorategi eta paradisu bilakarazi ahalko dugu gure Lur hau... Thoreau ere ekologista duzu, baina teknofoboa: ez dugu puntako teknologiak saltzen dizkigun aparailuen zinezko beharrik; hegazkinek, igogailuek, hirietako argiteria artifizialak ez gaituzte barrutik hobetzen; industria-iraultzak ez gaitu zoriontsuago egingo, alderantziz baizik; nolanahi ere, Thoreauk ez du federik inongo iraultza orokorretan, indibiduo zehatzen erreforma moral eta espirituala zaio iraultza ernai eta egingarri bakarra, ez baititu aintzakotzat hartzen gizabanako partikularrak baino.

Thoreaurentzat bizimodu xixtrina da gurean nagusi. Gizartea, politika zein Estatua, kontrako eztarrian gelditu zaigun okela ustela dira, goitika eginarazten diguna. Erdipurdiko bizitza tentelak bizi ditugu, konformitate koldarraren menpeko. Ondo begiratuz gero, “lasaitasun” deritzoguna ez baita desesperazioa baizik. Bizimodu xixtrin honek balio faltsuen bila bultzatzen gaitu: dirua, ohoreak, agintea, jabetza, ospea. Era berean, kontsumo-gizarteak dakartzan bizio eta gurpil zoroetan katramilatzen gaitu: apeta, erosi, poseditu, kontsumitu, ostera ere apeta… Xixtrinak gara orobat besteekiko harremanetan, itxura hutsean eta axalkerian amilduak baititugu harreman horiek: irribarre hipokritaren azpiko gorroto lehiakorra, zapatu gauetako mozkor tristea, hitzontzikeria eta ergelkeria hutsala… Oro har, bere buruarekin harreman sakonak ez dituenarena da bizimodu xixtrina.

Putzutik irteten hasteko ez da txarra filosofia. Thoreauk, haatik, filosofia-irakasle franko dugula dio, baina filosofo bakar bat ere ez. Filosofo izatea ez baita gogoeta korapilatsu eta sotilak adieraztea, ezta filosofia-eskolak sortzea ere, baizik jakinduria maitatzea eta honen araberako bizimodu sinple eta independentea mamitzea; eta bizitzak dakartzan arazoen arteko batzuk konponbidean jartzea, ez soilik teorian, praktikan baino. Ezin da akademiara mugatu filosofia, egunerokora behar da ekarri: alegia, bizitza pentsatu eta pentsamendua bizi.

Bide egokiaren bila, botika eupeptiko bat errezetatzen digu Thoreauk, bizitzaren digestioa ederki eramateko pilula filosofiko batzuk. Aurrena, bizitze hutsak dakarren atseginaz gozatzen ikasi beharra dago, egunsenti bakoitzaren distira berriagatik zure burua zoriondu. Gainera, zure baitako muzinaren eta laiotzaren etengabeko azpilanari aurre egin behar diozu, zorion eta gozamen-nahi sendo baten bidez. Zoriona eraiki egitn behar baita, ez zaigu berez etortzen. Ordea, gure gizarteotan ez gara gure buruaren jabe, makina bilakarazten gaituzte; Thoreauk, aitzitik, jabetza hori beharrezkotzat jotzen du, alienazioa gainditu beharra dago, zure burua behar duzu zure bizitzaren erdigunean kokatu, ez, ohi bezala, aberastasuna, lana edota prestigioa. Halakoen bila gabiltzala galtzen baitugu bizitza, oharkabean joaten zaizkigu egunik ederrenak. Etorkizunerako uzten dugu beti benetako bizitza, halako batean hiltzen garen arte, ia beti itxarondako etorkizun hori heldu baino lehen. 

Thoreaurentzat, ez dago nork bere burua asmatu eta eraikitzea beste biderik, bizimodu osasuntsu, neurritsu eta soila sortzea besterik. Erromatarren “otium”ak, aisialdiak, behar luke nagusi. Ikasi beharko genuke, halaber, negatiboan onuragarria bilatzen, hasiera batean kaltegarri zaigunaren irudiarekin lan egiten, harik eta atsegin bilakatuko zaigun arte, estoikoek erakutsitako bidetik.

 

Thoreauk bere bizitzan hainbat bider asmatu zuen lehen begiratuan zalantzarik gabeko zoritxartzat jo beharrekoa azkenik atsegin-iturri gisa gozatzen. Esaterako, “Desobedientzia zibila”n kontatzen digun espetxealdia Concord eta mundua begi berriez maitatzeko akuilu bihurtu zuen. Beste behin, lagun batekin oihanean zela, janaria erretzeko sua piztu, inguruko adaxka batzuk hartu eta zabaldu egin zen ustekabean, istripu larria; baina Thoreau eta laguna muino batera igo eta suzko paisaia bikain batez gozatzeko aukera gisa aprobetxatu zuten, zuhaizti kiskalien jabeek ez bezala ziur aski. Haratustela eta sarraskia bizitzaren garaipen gisa ikusarazten zizkion bere buruari. Eta bere eguneroko ibilaldia oztopatzen zion ekaitza, ostera, bedeinkazio moduan naturarentzat.

 

Azkenik, hilzorian zela, bizitzako une trinkoak inoiz baino sakonkiago sentitzeko bultzada sumatu zuen, eta, esan bezala, uko egin zien analgesikoei, agoniari dagozkion uneak goitik behera bizi nahi izan baitzituen, agoniaren sentsazioak poliki nabaritu. Sentsazio horiek bizitzari lotuz gero, hilzoria eta agonia bigarren mailan gelditzen dira. Ez da pentsatu behar “hil behar dut”, heriotza etorkizunari baitagokio eta ez dugu zertan etorkizunaz itsutu; baizik eta “bizirik nago oraindik”: horrek orainaldia oparitzen baitizu, bizia sentitzeko eta gozatzeko aukera luzatu. Thoreaurentzat bizitza ospakizun alai bat da funtsean, jai handi maitagarri bat.

sozialismorantz
sozialismorantz dio:
2009/10/09 07:44

Ezin leike esan sortu den egoera ekonomikoa, crisia txarto deiturikua gainprodukzinuatikan datorrenik, ikusi bihar dogu txinar ala indiar ekonomia, eurak dekote produkzinuan oinarrituriko ekonomia ta han krisia hamen baino gitxiau sufritu dabe. Ekonomia produktibitatean dau oinarritua baita espekulazinua ere productibitaean dau oinarritua, hau ikusi leike etxebizitzan sektorean, naiz ta produkzinua handiegia izan, krisiarako behar baino askozaz gehixo, krisia ez da hortikan etorri gainproduzitutako etxebizitza hauexek merkatutikan kampo dagozelako, hau da espekulazinuan, horain gertatutakua ez da dimientzio handikua izan zeren etxebizitzen jabe gehienak ez dabe saldu nai, ez behar, hau baita esagutu zan 29ko krisian estanda egin baino urte batzuk lehenago eebb bigarren etxebizitzan presio gainberakada egon zan, nik pentsa hortan gauz, krisia etortzear dau, ikusitakua handia izan da, lehen ikusitakua baino askozazere haundiagua ekonomia espekulatibua potere gehixo daukelako ta hontan turbulentzia txikia itzelekoa dalako. orain, etorri leike gainprodukzino krisia, zapaterok iva igoz kontsumoa jaitxiko da, gehien bat hile azkenerantz justu ailegatzen dabenak hala egingo dabelako. Zapaterok neoklasikuegaz bat egiten dau, berantzako aurrezkiak etorkuzunean ibertsinuak diralako, baino egoera hontan arrezkirikan ez dau, hobeto esanda gitxi, dagona da pilaturiko dirua ta pilaturiko dirua hori ez ba dabe lana sortzera bideratzen, egoera konpontzen kostako da, baino bai txarrera jo leike, hortan dabil zapaterok. web horretakuak marxista-leninistak dire ta MLak marxismoa ez dabe bere zabaltasunian ulertu, ta sabaltzear dagona, MLak sinplificatu egin dabe marxismua, adibidez, eurentzako dialektika 3-4 lege dire. salud

asel
asel dio:
2009/10/08 20:11

begira, agian hemen ikus dezakezue amatiñok egindako galderarentzako erantzun bat (ez bakarra): http://tercerainformacion.es/spip.php?article10457

sozialismorantz
sozialismorantz dio:
2009/10/22 07:30

hazkuntza positibitzat ikusten dot ez pentsa, baino ondo bideratuta egon bihar dala uste dot, hau esanda empresa elektrikuak nazionalizatu bihar dirala defendatzen dot, euskal estatuaren propietatera izatera pasatuz (ni anarquista ez, minarquista sozialista naz) estatuak energi produkzinua deszentralizatuz, egergi iturri berriztagarriak teknologikoki ta kuantitatiboki garatuz, nuklearra bastertuz ta produkzinua asko handituz, kotxe elektrikuentzako prestatuz, egungo kotxeak baino gitxiago kontsumitzen dabelako. gure konmtsumoa sotengarritasun maila baino handiagua da, maila hori topetzat izan bihar doguz, hortarako berrerabiltze ta birziklatze teknologiak garatu beharkogu, ados. Hauxe da hazkunde bideratua ta hontarako sozialismorantza egin bihar dogu bidea kapitalismoa garaituz.

sozialismorantz
sozialismorantz dio:
2009/10/18 17:57

saludos libertarios ikusikozu artikuluan konklusinuak ustiapenean dagozan putzutatikan ateraten dirala, topatzear dagozanak ta ustiapen ala errefinamendu kostuagatikan ustiapen prozesutikan kanpo egun dagozanak ez dabe kuntuan euki. Bestaldetikan kontsumoa igoko da noski baietz, baino beste proportziiuan, deituriko lehenengo mundu hontan kotxe hibrido ta aurrerago elektrikuak agertzen asiko dire, energia iturri berriak... esfortzua egin leike gutxigaz, eulertezina egiten jata kotxe modelo berrillak hibriduak ez izatea, teknikoki garapen ta produkzino gastu gitxigaz, petroleo kontsumo jeitsiera nabarria izango zan kotxea sorturiko energia baliatuz. konpetitiboki txinatarrak ta hinduak indartsu datoz, horrek bultza leike hibridotara ikusikogu. Garraoio publikoak estatu batatutan ez bezala esate asko dauko europan, denbora gitxian hiritan ta esparru handiagutan sortu leikelako garraio sareak bidailari askokaz, eskaera ta garraiolariak hor dauz, AHTrako ez bezala, hirien arteko garraioa europa mailan pisu gitxi dauko ta ganera kilometroko egindako petroleo kontsumo gitxiagokuada hiritarteko bidaietan. Gas naturala pisua handia hartzen doa energia produkzinuan, petroleoa ordezkatuz, garraoian bape ta zuzenki ez dot uste eukiko dunikan, beragaz sorturiko energia elektrikuak bilduz kotxetako erabiliko dala zihurrenikan baietz. Eaen apustu handi ta arriskutsua egin da baliabide hontan, egun petroleoa baino merkeagoa topa leike merkatuan baino ikustear dau zer gertatuko dan, apustua egin bihar zan baino handillegia izan dala ustet. Ezker abertzalia hontan populismo penagarrilla egin dula esan biharra daukot, arazo energetikuak ez diralako munizipalak baizik euskadunonak, zornotzan eginiko borroka ta erreferendun deialdixak ez dabe laguntzen bultzatu biharreko energia polikiaren borrokian, hor bai borroka gogorra nazionalizazinutikan pasatzen dana. salud

ramon
ramon dio:
2009/09/30 17:57

Galdera horren parean egin behar den beste bat,"Posible al da eten gabeko hazkuntza?", Termidinamiko "movil perpetuo" ko kontzeptoa ekonomia mailan

asel
asel dio:
2009/10/02 00:23

etengabeko hazkuntzan oinarritutako ekonomia etengabeko esplotazioan oinarritutako ekonomia da. ekonomiaren hazkundearen motorra horixe baita. Hazkundea bilatzen da etekin ekonomikoa bilatzen delako, eta etekin ekonomikoa ekoitzitako produktuei daukatena baino truke balio handiagoa emanez edo ekoizpenean parte hartu dutenei egin duten lanak balio duena baino gutxiago ordainduz baino ez da lortzen. Produktuei bidezko truke balioa jartzen bazaie eta ekoizpenean parte hartzen duten guztiek egindako lanaren balioaren araberako ordaina jasotzen badute, ez dago inorentzako etekinik, ekonomia bidezkoa da guztientzat eta hazkundea ez da beharrezkoa ekonomiari eusteko. Hazkundea bilatzeko arrazoi bakarra batzuen (gutxienen) neurriz kanpoko aberasteko nahia baino ez da. Hori berdin gertatzen zen Mesopotamiako gizartean zein gaurkoan.

sozialismorantz
sozialismorantz dio:
2009/10/10 15:44

marxismo leninismoa ez da inolako etiketia, entzun esandakua ala ulertzera eman nahi izandakua. MLak ez dauko baliabiderikan ekonomian gertatutakua azaltzeko, euren manualetan gauzak simplifikatuak dauz, eurek eginiko simplifakazinuagaz gertatutakua azaltzeko holakoak esan bihar dabe, arabia sauditan petroleo gitxi geratzen dala, ideiarikan ez baino mundu mailan gas natural ta petroleo putzuak topetan dauz ta haindixak, esango dodanaz ez pentsa geologia dakidanikan, baino putzuak baino geixo izango ziran lur kapa impregnatuak (idearikan ez dot erakundearen hizkuntzan xD nola esaten dan), arabiako petroleoa pisu gitxikua da ta gainera erraz ailegatu leike putzutara, errekutso tekniko gitxikaz. neu marxista naz, marxismo leninismo horren kontrakua, sozialismo ta marxismo kontzeptuak bereganatu ditulako ta besteoi jodidu euren tontakeriekaz, marxismua ezin leike manualetara eroan. salud

asel
asel dio:
2009/10/10 02:25

bgatoz etiketeakaz... ni anarkista naz, beraz, marxismo-leninismotik oso urrun nago, aituko dozunez. dana dala, pentsetan dot informazinoa leku askotan topatu leikeala ta irakurteak, aurreiritzi barik irakurteak, ez dauala kalterik egiten. nik jarri dotan estekan ez dabe marxismo-leninismoaren ganean berba egiten, erregai fosiletan oinarritutako ekonomiaz baino, ta erregai fosil horreek bukatzeko zorian dagozala dino ez marxista-leninista batek, geologo batek baino. irakurri dozu artikulua behintzat? tira, baina beharbada marxismoan ez eze geologian be aditu handia zaitugu... nik artikulua ipini besterik ez dot egin, ta nork bere ondorioak atara daizan.

asel
asel dio:
2009/10/16 19:39

hamen dago datuetan munduan dagoan petrolioaren ganeko datu sorta. gas naturalaren egoera oso bestelakoa da, baina gaur gaurkoz petrolioan oinarritzen gara petrolioan baino gehiago (kontuan izan petrolioaren eratorriak, plastikoak etab.): http://www.sindominio.net/singuerra/reserves_petroli.html ez dakit datuak ipini dauzana marxista-leninista, neoliberala, marxista fina ala anarkista dan, eta gitxi axola niri. kontua da: datuak egiazkoak dira? halan bada, lehengo testua be ez ebilan oso oker.

markos zapiain
markos zapiain dio:
2009/10/01 22:43

Hazkuntzarik gabeko ekonomia baten laudorioa, Thoreauren Walden-en lehen kapituluan, "Economy" izenekoa hain zuzen. Hemen daukazu:

http://thoreau.eserver.org/walden1a.html

Eta egia diozu, Amatiño: aitxitxen eta Thoreauren potroak galdu ditugu.

Zentzu honetan behintzat ausarta izan zen Thoreau: hazkuntzarik gabeko ekonomiaren alde zegoenez, gizarte hazkuntza-maniakotik bakartu eta ekonomia lasai eta beregain bati ekin zion bere kasa

asel
asel dio:
2009/10/19 16:40

ados idatzi dozunagaz, ta nik lotu neban testua horixe bera aitu neban, hots, petrolioan oinarritutako eredua agortuta dagoala ta premiazkoa zala beste energia eredu batera pasatzea. dana dala, diskurtso nagusian energia iturri barriak aitaten dira gehien, ta kolokan jartzen ez dana kontsumoaren murrizketea da, hots, energia batzuk zein besteak erabili, merkatuaren logikeari jarraitzen jako: kontsumoa ezin da eten, beti egin behar dau gora, kapitalismoa etenbako hazkundean oinarritzen dalako. ez da behar danerako produzidu behar, produzitzen danerako beharra sortu baino. holan beteten gaitue behar ez doguzan trastez, holan dekoguz zabortegiak gainezka, balio danben gauzak botata telebistak saldu doskun azken txorakeriari tokia egiteko... ta horrek, energia eredua aldatuta be, irentsi egingo gaitu laster. ekonomia eredua bera da aldatu beharrekoa, ekonomia soziala, jendearen (ez lehen munduko aberatsen, ezpada mundu osoko herritarren) premiei erantzuten dotsan ekonomia, eta ez ekonomia ereduari erantzuten dotsen premiak. petrolioa ordezteko gogo hortan oin bioerregaiak asmatu dabez ta zein da ondorioa? hirugarren munduak, bere burua elikatu barik, gure autoetarako bioerregaiak ekoizten diharduela, oinarrizko elikagaiei lekua kenduta, errentagarritasunaren bila beti. hirugarren munduak lehen munduarentzat ekoizten dau, gure azokak beteten dabez, eurak gosez hil bitartean. energiaren arazoa ekonomiari eusten dotsan sistema miserable osoari dago lotuta. eredua aldatzen ez dan bitartean beste guztiak gure sabel pribilegiatuak ase izateko partxeak izango dira. segurutik hortan be ados egongo gara.

Amatiño
Amatiño dio:
2009/09/30 15:24

Thoreauk arrazoi du, bere arrazoia. Hirugarren mendeko eremitek euren arrazoia zuten bezalaxe. Baina eremitek ez zuten ez Errenazimendurik eta ez Ilustraziorik erakarri.

Historia ez zen Industria Iraultzarekin batera hasi. Mesopotamian ere baziren teknikariak, ingeniariak, bankariak eta merkatariak. Denok gara beldur irtenbiderik gabeko gurpil zoroan ote gauden. Galdera zera da "ba al dago hazkuntzarik gabeko ekonomiarik?"

Ikus: http://www.clubderomagv.org/

asel
asel dio:
2009/10/13 18:47

Egia esan, eta errespetu osoz dinotsut, niri ez dost lar ardura marxisten artean dekozuezan tirabirak. Agian pena emoten dost ezkerrean dagoan zatiketa, horrek bide guztia izten dotselako kapitalismoari eta demokrazia burgesei munduan gura dabena egiteko. Dinotsudan lez, ni anarkista naz eta marxen teoria asko ez dotaz marxista-leninistenak baino askoz gogokoago, baina hori ez da orain kontua. Kontua da nik artikulu horretan ez dotala marxismo-leninismorik ikusten, azalpen batzuk baino. Azalpenak emoten dauzanak baino datu gehiago badekozuz eta datuek kontrakoa badinoie, esandakoa gezurtatu, baina batek dinoena onartzea ala gitxiestea komunikabidearen ildo ideologikoagatik... Nire ustez, behintzat, ona da informazinoa hainbat lekutan ikustea, kontrastatzea, eta nork bere ondorioak ataratea, ta komunikabide gehienetan egia bat ta bakarra emoten danean, ez dator txarto bestelako ikuspegiak aurkitzea. Argi dago, batentzako marxismo-leninismoa, trotskismoa, maoismoa, gura dan anarkismoa, marxismoa edo beste edozein ideologia mamua edo debrua bada, "handik" datorran (edo datorrala uste dogun) guztia gezurrezkoa izango da beti, euren neurrira asmatutako iruzurra, ta "gure lerroetatik" ataraten dan guztia egia sakratua. Emon defendatzen dozunaren ganeko datuak, datu horreen iturriak, ta beste artikulua irakurri dotan interes berberaz ta burua zabalik irakurten ahaleginduko naz.

Iruzkina gehitu

Erantzuna formulario hau betez utzi dezakezu. Formatua testu arruntarena da. Web eta e-posta helbideak automatikoki klikagarri agertuko dira.

Galdera: Zenbat dira hogei ken bi? (idatzi zenbakiz)
Erantzuna:
Aurkezpena

Markos Zapiain

1963an jaio nintzen. Markos Zapiain naiz ia beti. Baina ez zidaten soldaduzka egiten utzi, nortasun bikoitza dela eta. Batzutan Pelipe pizten da ene baitan. Pozik ibiltzen da oro har Pelipe. Baina haserretzen denean, kontuz.