Agnostiko eta ateook ere lurra behar dugu

Aitortu behar dizut ez nuela susmorik ere, "kultu-aretoak eta bestelako erlijio-guneak" arautzeko sisteman parte hartzea nahi izango luketenik batere kultu edo erlijiorik gabekoek. Hala ere, nik ez dut kontrakorik esango. Baina, jakinminez baino ez, "Jaurlaritzak ondo omen daki behar izanez gero nora jo". Nik ez, ordea, nora?

Bai, diru publiko guztia fededunen pribilegioen alde xahutu beharrean, guk ere pixka bat nahiko genuke, berdintasunaren eta demokraziaren izenean, inbidia baita, Tocquevillek eta Nietzschek erakutsi zuten bezala, berdintasuna eta demokrazia bultzatzen dituen pasio nagusia.

Konplikatuegia balitz guretzako tenplu ikusgarriak eraikitzea, konforme ginateke txabola sendo batzuekin, besterik ezin bada aldirietan, Epikuro, Lukrezio, Hipatia, Spinoza, Voltaire, Marx, Nietzsche, Freud, Simone de Beauvoir, Hitchens, Beltza eta gainerakoak irakasteko.

Nora jo? Alderdien artean, Podemos edo Bildukoengana. Gizarte zibilean, besteak beste, Hezkuntza Laikoakoengana.

Aitortu behar dizut jokoz kanpo utzi nauzula. Zentzuzkotzat zaitut, baina ez dizut ulertzen. Hipatia eta Hitchens izan ezik gainerako guztiak ezagun xamarrak egiten zaizkit baina ez dakit nora joan nahi duzun.

Hala ere, ez nuke horien galaxiara (ez naiz “zeru” esaten ausartzen) igo nahi. Ni ateoa naiz, bost biloba ditut, bostak eskola publikoan, eta ez dut inoiz katolikoen intrusismoaren berri jakin. Erreina ere badut, andereño eta inolako erlijio-erreferentziarik bizi ez duena, eta horixe bai galdetuko diodala.

Orain badakit zein alderdik duten fedebakoen ordezkaritza. Beti ikasten da zerbait Markos.

Barkatu zu haserrarazi izana. Seguru gero arrazoi duzuna.

Ez amore eman. Baina ezta amain ere.

Amatiño, normala da ikasleek eta zuzendaritzan ez dauden irakasleek katolikoen intrusismoaren berri ez izatea. Zuzendaritzatik antzematen zaie horrelakoei.
 
Bai, hezkuntzan behintzat, Bildu eta Podemos dira laikotasunaren aldeko elkarteekin lankidetzan aritzeko prest egon direnak. Lastima da, baina orain artekoa ikusita ez dirudi Hezkuntza Saila jeltzaleen esku dagoen bitartean irakasleen eskubide-berdintasunaren bidean aurrerapausorik egingo denik.

Laikotasunaren aldeko nire hautua nondik datorren, aurrerapen bat: ikastetxe bateko zuzendaritzan nengoela, agindu ziguten halal janaria ere eskaintzeko, musulmanengatik. Pelmada bat, lio bat, baina tira. Gero bikote judu bat etorri zitzaigun. Eskatu ziguten inori ez esateko juduak zirela, beldur ziren Palestinan zerbait gertatuz gero ez ote zuten mendekua beraien aurka hartuko, baina hala ere ea molda gintezkeen seme-alabei modu diskretuan kosher emateko. Begiratu genuen ea zer egin zitekeen, eta jantokiko langileak kexatu egin ziren: bikoiztu beharra zegoen hozkailu kopurua, kosher elikamoduak debeku baitu okela, arraina eta esnekiak toki berean edukitzea, horrelako zerbait. Azkenean, Institutuko zuzendaritzan hitz bakar bat ere ez pedagogiaz; dena zen odoloste eta udaiazpiko, eta eztabaidak ea karramarroa eta txipiroia, are kroketa, kosher eta halal ote diren. Zentzu horretan, laikotasunaren abantailetako bat da zure lanean zentratzea errazten dizula.

Ez dakit nondik atera duzun nire haserrearena. Aurrez aurre ez zenuke inpresio hori. Noizbait elkartu beharko dugu, katolikoen intrusismoaz patxadaz mintzatzeko. Idatziz, luzeegi joko luke, hiruzpalau testu blogean. Datuak eta zenbakiak ez dira falta.

EAJk, irakaskuntzan erlijio-dotrina eskaintzeko bere posizioa azaltzen duelarik, aipatu ohi du gurasoen ustezko “aukera-eskubidea” seme-alabak beren etxeko erlijioan eskolan ere hezteko; era berean, oraingoan ere Alderdi zaharrak neurri hau saldu nahi digu euskal herriaren erlijio-aniztasuna goratuz bezala.

Bi kasuetan, ordea, Eliza Katolikoaren pribilegioak mantentzea da helburua. Beste erlijioek ere onura aterako dute, jakina, baina albo-ondorio gisa.

Urbanizazio gehiegi dago elizarik gabe eta, denon artean lagundu beharko diegu.

Dirudienez, Wert ministroak frankismoan egositako konkordatua erabili zuen Batxilergoan Filosofia baztertu eta Erlijioa ezartzeko. Dena den, autonomia frankok aurkitu zuen Filosofiari eusteko bidea. Jeltzaleek ez zuten nahi izan.

Auzi honetan erakutsi izan diren jarrera asko dira, edozelan ere, ulergaitzak. Esaterako, nabarmenegiak dira alderdien printzipioen eta praktikaren arteko kontraesanak. Zergatik ez dute konkordatu frankista hori bertan behera utzi ez Felipe Gonzalezek ez Zapaterok ez Pedro Sanchezek? Trantsizioaren beste misterio dibino bat.

Bien bitartean, gurean Gotzaindegiak aukeratzen ditu Erlijio irakasleak, baina diru publikotik ateratzen dira haien soldatak. Gainerako irakasleek oposizio gogorrak pasa behar dituzte, irizpide inpartzial eta zentzudunen bidez aukeratutako epaimahaiekin. Gotzaindegiari, berriz, ez zaio erosoa egiten jendaurrean aitortzea zein irizpide zehatz darabilen.

Harrigarria da Eusko Jaurlaritzaren datuen zientifikotasuna. Konfesio nagusia EAEn katolizismoa dela dio, 1.489.864 sinestun dituela. Nola zenbatu ditu? Bataioen arabera? Mezetara doazenak? Zeren nire datuek diote 1.489.747 direla. Aldiz, 515.771 pertsonek sinesgabetzat omen dute beren burua. Ez 515.770, edo 500.000 inguru, baizik eta 515.771. Egia da neurketarik objektiboena ahalbidetzen duen garai kuantikoan gaudela, eta Jainko Orojakileak ere lagunduko zuela, baina zehaztasun hori ez al da edonor txunditzeko modukoa?

Udaletxeen autonomia aldarrikatzen du Eusko Jaurlaritzak, baina Elizen menpean jartzen ditu egitez, guztion lurra liburu misogino eta homofoboetan oinarritzen diren erlijioei emateko. Ohituta gaude. Oroitzen naiz Hezkuntza Sailak ikastetxeen autonomia aldarrikatzen zuenean, Bizkaiko ikastetxe batean klaustro osoak, irakasle batek izan ezik, Batxilergoan Erlijio ez irakastearen alde bozkatu zuela. Datu hori anonimoki Delegaziora filtratu eta hurrengo egunean Ikuskaria eta Erlijio-irakasleen Gotzaindegiko arduraduna agertu zitzaizkigun, bozketaren emaitzak eta bozketari zegokion guztia aktan ez erakusteko exijituz. Jeltzaleek kudeatutako botere-guneek beti amaitzen dute Elizen aurrean belaunikatzen, Eliza horietako ordezkarien ekintza eta adierazpen iraintzaileei ezikusia eginik. Azkenekoa, Kanarietako bi neskatxen heriotza amari leporatu dion apaizarena, haren bizimodu desordenatuagatik.

EAE, Espainiako Konstituzioa gainetik duenez, ez da laikoa. Akonfesionala omen da. Ordea, bistan da EAEko Jaurlaritzen jokabidea konfesionala izan dela eta dela. Batzuetan apur bat disimulatzen du Eliza Katolikoarekin duen lotura, gehienetan ez. Estatu akonfesionaletan, definizioz, oinarrizko eskubideak etxebizitza, hezkuntza, osasuna eta lana dira, besteak beste.

Pandemian ikusi denez, Osakidetzakoek berdin artatzen dituzte katolikoak, ateoak, musulmanak eta edonor. Hezkuntza Publikoa ere edonorentzat da, inor ez du baztertzen sinesmenengatik edo diruagatik. Joera unibertsal hori duten erakundeak dira estatu akonfesionaletan oinarrizko eskubideak. Aldiz, Eliza bakoitzak bere fededunekin duenez lotura, beste inorekin ez, aldez aurretik baztertzen du bere burua oinarrizko eskubideen zerrendatik. Beraz, kultu erlijiosoak gauzatzeko eraikinak ez dira oinarrizko eskubideen artean izan, harik eta Eusko Jaurlaritzak gabezia hori zuzendu eta gure autonomia konfesional bilakarazi duen arte.

Elkarbizitzari begira Estatua eta Eliza garbi bereiztea ona dela pentsatzea ez da burugabekeria bat. Aitzitik, historian eta gaur egun erlijioek edo derrigorrezko ateismoak eragindako gatazkak saihesteko bide egokia dirudi. Egia da laikotasuna batez ere frantsesek jorratu dutela, baina frantsesei bururatzen zaien guztia ez da derrigorrez txarra. Inportatzeko moduko ideia da. Eusko Jaurlaritzak, ordea, diru publikoa ikaragarrizko hutsuneak dauzkaten eskola publikoan edo osasun publikoan erabili beharrean, Eliza bezalako erakunde pribatuetara desbideratzea aukeratu du, berriro ere. Ohitura itsusia, guztion sosa hartu eta minimo demokratikoak betetzen ez dituzten talde pribatuei ematea.