Paganoa eta kristaua

Kantentzat, egia, denborari lotuko zaion arren, eternala da. Egia eta askatasuna bat datoz. Askatasunak, nahimen hutsak, gizakia denboraz at kokatzen du. Hala ere, egia eta denbora lotuak direnez, nahimen hutsa ere gauzatu egingo da denboraren joanean.

Ekintza askea apriorizkoa den heinean, denbora baino lehenago burutzen da denborarekiko erlazioa. Beraz, ekintza askea, denborari lotu behar bazaio ere, denboraz berex dago nolabait. Kanten hautu librea ez da denborazkoa, baina gizakiaren denborazko existentzia osoa erabakiko du. Horrenbestez, existentzia denborazkoan, berez, ez dago askatasunik. Izan ere, ekintza kristauak transzendentala behar du izan, jainkoaren grazia eternalarekin bateragarri behar baitu.

Ideia hauetan Kojèvek Er-en mitoa ikusten du, Politeia-ren amaiera. Baina Platonenean egia (ideien elkarrekikotasun ulergarria) eternitateari (ongiari) lotzen zitzaion bitartean Kantenean denborari zaio lotuko. Eta desberdintasun honen kariaz, Kanten "hautu librea" ez da, Platonenean bezala, gizakia denboratik at denaren, edo izan denaren, arabera, baizik denboraren barnean denaren, edo izango denaren, argitara. Platonenean baieztapena zen; Kantenean, aldiz, ukoa. Grekoarentzat eternala denboraren joanera igaroaraztea zen puntua; prusiarrarentzat, berriz, denboraren emanean bilakatu zarena, eternalki ez izatea. Paganoarengan, natura eternalaren onarpena; kristauarengan, ostera, denborazko naturaren ukazioa. Mediterraneoan, jainkoari atxikiriko edo jainkoagandik bereiziriko aingeruaren askatasuna; Baltikoan, denboratik ateko ekintza bakanean bekatua ukatu duen gizaki eroriaren askatasuna.