Gutxi fio Europaz

Gaurko "Berria"k Jon Suduperen artikulu bat dakar, Bai Europari. Europako Konstituzioaren aldeko botoa eskatzen du, "arrazoi filosofikoak, politikoak, ekonomikoak eta kulturazkoak" kontuan hartuta.

Ordea, europazaleek jendaurrean ezin badituzte Suduperen arrazoiak baino aldarrikatu, heldu da susmoaren ordua, hain dira eskasak.

Sudupek gorroto etnikoak, txobinismo nazionalistak eta neurrigabeko erregionalismoak gaitzesten ditu, Europa goresten. Ematen du gure maitasunaren norabidea alda dezagun proposatzen digula, hurbil dugunetik handirantz, Europarantz. Hala ere, Suduperen maitatzeko maneran nabari da Lukrezioz geroztik amodioari leporatu izan zaion ezaugarri delirante bat: ezintasuna maitea ikusteko ez erabateko objektibotasunez, ezinezkoa baita, baina ezta zentzun orekatu batez ere. Maiteminduarentzat maite kankailua "maiestatetsu" edo anorexiko mutua "apal" edo berbalapiko traidorea "nortasun handiko" den bezala, Sudupek ere "La casa de la pradera" estiloko Europa bat margotu digu.

Europak jakintza sortu omen zuen; gainera, arrazoian, zientzian eta filosofian oinarritzen delako da Europa munduan gailen. Askatasuna, berdintasuna eta elkartasuna aldarrikatu ditu eta ondorioz beste kulturak (Txina, India) baino garaiagoa izango ei da.

(Besteak baino gehiago izan nahi maniatiko hori bai, oso europarra da, baina egiaztatzen oso zaila. Ederragoak dira zinez gure bizialdiak beste kulturetako kideenak baino? Nola neur?)

Europan sarritan nagusi izan diren Husserl edo Habermas bezalako alemanek halakoak idaztea idealismorik negargarri eta arriskutsuenari egotzi behar zaio. Euskaldun baten ahotan, ostera, zeharo enigmatiko gertatzen dira.

Europak berezitasun zoragarri ugari du, jakina. Baina ez da komeni Historia ukatzea. XX. mendera mugatuz Gernika dugu, italiarren laguntza Francori (Francok berak izendatu Estatuburuaren menpe gaude aspaldi handian), De Gaullek hitza jan, Mitterrandek hitza jan (giza eskubideak aldarrikatu zituzten frantziarren artean, zazpitik bat depresioak jota dago), ingelesek hitza jan, AEBk hitza jan, Jose Antonio Agirreren etsipena europarren eta amerikarren traizioagatik demokraziari...

Orain dela gutxi egin dizkigute horiek, edo egiten ari zaizkigu. Europarenganako euskal sentimendurik ulergarriena, gaur egun, mesfidantza da, xuabe esatearren. Suduperen txepelkeria baino normalagoa behintzat bai. Gure konfidantza berreskuratu nahiko balu, Europari legokioke, harreman prozesu arrunten arabera, ganorazko zerbait egitea gure alde. Edo, aintzat hartuz guri dagozkigunetan zelakoak izaten diren europarren iniziatibak, patxada xede, zerbait EZ egitea: esate baterako, gure erabakiak ez oztopatzea.

Bestalde, aurreiritzi dialogistarik gabe Europa zer izan den ulertzen ahalegindu direnak (Rémi Brague, Peter Sloterdijk) bat datoz: Europa funtsean inperiogintza izan da. Eta da: Bush, Europaren ikasle beti lehen hori, giza eskubidea ganora handiz ari zaio Iraki aplikatzen. Gure Guardia Zibila ere, Europako faro hori, fuerte dabil. Ertzaintzak berriz arrazoi oso-oso garrantzitsuak ditu bere kalabozoetan kamerak ez jartzeko. Hain filosofikoak direnez arrazoiok, hain lotuak giza eskubideen sustatzeari, agintariek herritarroi ezkutatzen baitizkigute: ez genituzke ulertuko.

Sloterdijkek berriki Europari dagokion maila handiko egitasmo bat proposatu du, orain arteko inperiogintza bezain pizgarria: inperioak geldiaraztea. Baina ez soilik Irakeko sarraskia, hain europarra, baizik Europako Estatuen barrualdean antidemokratikoki ezartzen diren inperio arras anakronikoak. Estatuek apur bat lasaitu behar dute, eta herritarrek nahi dutena eragozteko indar eta diru gehiago alferrik ez galdu.

Mendebaldea, munduko beste edozein eremutik begiratuta, arrazoia eta askatasuna baino gehiago gurutzada odoltsua da. AEBak ditugu Europa zaharraren oinordeko eraso militarrak antolatzeko orduan. Gure kontinentea, berriz, eman ta zabal zazu egitasmo orokorraren barruan, munduari kolesterol altua duten pedofiloak esportatzen berezitzen ari da.