Gure amama, golpista baten zerbitzari
Atzoko "Berria"n Zeller jenerala aipatu zuten, De Gaulleren aurkako putxista. Algeriaren burujabetza onartzen ez zuelako matxinatu zitzaion André Zeller presidenteari.
Gure amama, Anttoni Peluaga, neskame jarri zuten Zellerrenean, Poitiersen, altxamendu faxista zela eta Irundik ihes egin behar izan ondoren. Oso ongi konpontzen ziren. Amamak batez ere Zellerren seme bat jagoten zuen, Michel, diabetikoa. Bestea, Jacques, bigarren mundu gerran, alemanen aldeko mobilizatze orokorra saihestearren Algerian ezkutatu zen, beste asko bezala. Gero, Indotxinan, lehergailu batek zango biak hautsi eta hil egin zen.
Amama Euskal Herrira 39an itzuli zen, ezkontzera. Baina aurrerantzean ere harremanak zainduko zituzten. Gerra ostean Zeller Parisko gobernadore militar egin zuten eta amamak, ordurako alargundua, pozik hartu zuen Tuillerietan bazkaltzeko gonbitea. Han joan zen, txiro batzuei darien dotorezia duinaz. Behin batean, Zeller, bere emaztea eta Michel diabetikoa Algeriara zihoazela, Irunen gelditu eta amamarekin Jaizkibel inguruan ibili ziren gure lurraz gozatzen.
Chez monsieur Zeller ikasiriko hitz jolas hau erakutsi zigun amamak txikitan:
"Un, deux, trois, nous irons au bois"
"Quatre, cinq, six, cueillir des cerises"
"Sept, huit, neuf, dans mon panier neuf"
Orduz geroztik, "cerise" dut frantsesezko hitzik gogokoenetakoa. Gaztelaniaz, berriz, "titilar", Luis Rosalesek bezala, baina baliteke nire euskaltasunak zerikusirik izatea.
Euskaraz txit ederra duzu "halabeharra"; baita "liluratura" ere, Juan Luis Zabalak asmatua oker ez banago. Italieraz ia hitz guztiak dira atseginak, baina ez ote da txundigarria minigona "minigonna" esatea?
Edozein gisaz, bada hizkuntza guztietan berbaren bat hain karrankaria eta itsusia erakargarri egiten baita, hala nola...
Markosenak palindromo eta horrelakoekin nahastuta, niri frantsesez gehien gustatzen zaidan hitza jouaient edo jolasten ziren da. Hortxe dauzkazu bost bokalak bata bestearen ondoan, tarteko kontsonanterik gabe.
Nire amamak ere egin zuen behin golpista baten familiaren alde:
Franco-tar batzuk Debara etortzen ziren udan oporretan. Horietako bat Carmen Martinez Bordiu hori, haur txikia zela. Baloia edo, kendu zion nire osaba bati hondartzan jolasean ari zirela. Nire osaba joan zitzaion belarrondokoren bat ematera eta txiripaz salbatu zuen nire amamak Carmencita txikia. Bizkarzainak ere inguruan zebiltzan eta horrek ere izango zuen bere eragina.