Human Nature

Haizeaz bestaldetik-en gizatasunari buruzko Txillardegiren behako ezkorra nabari da. Nolabait esateko, gizakiak berez kaiolatzen du ziminoa eta amiltzen astoa. Hil beharra dauka bere baitako piztia gizatasunari eutsiko badio, gizartean biziko bada. Zentzu honetan, Txillardegik bat egiten du Freudekin: gizartean bizi ahal izateko ezinbestean behar ditugu gure baitako hainbat irrika funtsezko zapaldu. Ondorioz, gizakia zoritxarreko duzu gizartean, beti eta nonahi. Txillardegik ez du uste, marxista eta hippy askok bezala, lan alienatzailea beharrean lan sortzailea bagenu eta giza harremanak maitasunean eta konfiantzan oinarrituko balira, gizarte atsegin harmoniatsua genukeenik. Ez bada. Edozein gizartek frustratu du sakonki gizakia eta frustratuko, honen grinak amatatzen baititu. Eta grina horiek osatzen dute gure baitako zimino lizuna.

1-“Human Nature” Michel Gondryren filman (2002) Nathan umea zooan ziminoaren kaiolara hurbildu eta txinpantzea imitatzeari ekin orduko, gurasoek moztu eta amaren aginduz aitak gogor leziatu zuen: zibilizazioari esker ez gara zimino, ez dugu gure kaka jaurtitzen, ez gara jendaurrean amorruz masturbatzen, emeen uzki gorri hanpatuak usaintzen…

Nathanen aitari, zibilizazio ezaren ezaugarriak aipatzean, lilura grinatsu zapaldu bat nabari zitzaion. Emaztea berehala ohartu eta isilarazi zuen.

Gurasoek Nathani kultura eta zibilizazioa oroz lehen ziminotik urrutiratzea eta natura espetxeratze dela erakutsi zioten. Nathanen heziera zorrotza jateko ohituretan zentratu zen batez ere.

Helduaroan Nathanek ziminoa gorroto izango du.

Ondorioz, alde batetik Nathan psikologo behaviorista izango da eta saguei txukun jaten erakutsiko die, sardexkak eta erabiltzen, amak berari bezala. Elektrizitate deskargaz zigortuko ditu saguak. Bestetik, oso zakil txikia izango du.

Hogeita hamabost urte beteak baina artean birxin, bere psikoanalistaren bidez Lilarekin elkartuko da.

2-Zooan gurasoek Nathan leziatzen zuten bitartean, zalaparta beren atzean, Puff-en aita eroetxera baitzeramaten. Nathanen amaren kontrafigura da Puffen aita, erotzeraino lotsatzen baitu gizakiak.

Aitak ziminotzat zuen bere burua. Gizatasunak amorratzen zuen. Guztia utzi eta zooan bizitzen ahalegindu zen, ziminoen kaiolan.

Bertatik eroetxera eraman eta bergizarteratzen hasi zen, harik eta egunkari batean Kennedy hil zutela irakurri zuen arte. Bere seme Puffek AEBetako kongresukide lotsatuei oroitaraziko dienez, “jaun-andreak, ziminoek ez dute beren presidentea hiltzen!”

Berretura txarra Puffen aitarena. Semea bahitu eta aurrerantzean oihanean heziko zuen, maitasunez, begirunez eta goxo, txinpantze pigmeo gisa.

Aita hil ondoren, Puffen bakardade lasaia.

Gero Nathanek eta Lilak harrapatuko zuten.

3-Hamabi urte bete zituenean, Lilari izugarri hasi zitzaion ilea edonon hazten. Umeentzako ikuskizun batean ziminoarena egiten lan egin ostean bere burua hil behar zuelarik sagu bi ikusi, sagu iletsu bi berari eta bere ile matazari espanturik batere gabe so, eta oihanean bizitzea erabaki zuen. Bertan naturaren aldeko eta gizadiaren aurkako liburu arrakastatsuak idatzi zituen, besteak beste “Fuck humanity”. Baina hogeita hamar urte betetzean beroegi dabil, gizon baten beharrean, eta Nathanekin elkartuko da.

4- Nathanek eta Lilak Puff basatia oihanean aurkitzean, Lila zibilizazioak zikindu gabeko harribitxi bat ikusiko du. Nathanek berriz ospea lortzeko bide ziurra: amorfoa zuzendu, basatia gizarteratu, zientziaren bidez behekoa goititu. Lilak uste du helburu hori ez dela ona, Puff zoriontsu dela oihanean.

Gertatu behar zuen: gau batean, Nathan bat-batean komunean sartu eta Lila bere gorputz osoa afeitatzen aurkituko du.

“Ziminoek bezala afeitatu behar duzu?”

“Ziminoak ez dira afeitatzen, putakume alaena!”

Lilak, krisitik irtetearren, haur bat izatea proposatuko dio Nathani. Orduz geroztik, honek maiz amets egingo du Lilak haur jaio berria eskaintzen diola. Nathanek poliki-poliki zapiak altxatu eta… tximino bat dela ikusiko du. Nazka handiz, noski.

5-Nathanek orduan laborategiko laguntzaile duen Gabrielleren maitasuna bilatuko du. Gabrielle frantziar azentuz mintzo da, delikatuarena egiten du, nahiz frantsesez batere ez dakien amerikar oportunista zakar bat den. Larrua jotzean Nathani “domestika nazazu, domestika ezazu amodioaren zeure tximinoa!” garrasi egingo dio.

6-Gabrielleren eta elektrizitate deskargen laguntzaz, Nathanek arrakasta handiz hezi du itxuraz Puff. Zientzialarien komiteen aurrean Puffen gorabidea aurkezten dute: bere mokordoekin jolastu eta konpultsioz masturbatzetik Moby Dick eta opera delikatua gozatzera, Marcel Duchamp eta Joseph Beuys... Sari garrantzitsuak emango dizkiete, Honoris Causa eta abar. Egunez.

Gauez ordea Puff pornoadikto eta putazale bilakatuko da.

7-Egun batean Lila laborategian oldarka sartu eta Nathan eta Gabrielle kaiolatuko ditu. Gainera, Puff eta saguak eraman eta oihanean askatuko ditu. Puffi Nathanek irakatsirikoa ezabatuko dio eta berriro zimino bilakarazi. Naturara itzuliko dira biak eta  maitemindu egingo dira.

Baina bat-batean Nathan oihanean azalduko da, Lila berreskuratzeko asmoz, pistola batekin. Lilari:

“Erakutsi zimino bat izaten. Praktikatzen ibili naiz. Begira.”

Negargarri gertatzen da ordea.

Eta Puffek, jelosiak nahasirik, tiro batez hilko du.

“Ez naiz zimino bat” izango dira Nathanen azkenaurreko hitzak.

8-Lilak bere gain hartuko du hilketa. Bizi osorako espetxeratuko dute. Ordainez, Puffi eskatuko dio, basapiztiarik libreena izatera oihanera betirako itzuli baino lehen, AEBetako Kongresuaren eta telebisten aurrean bere bizitza konta dezan, Kafkaren zimino ohiak Txostena idatzi zion bezala Akademiari.

Espetxezulotik Lilak Kongresuaren aurreko Puffen diskurtso ekologista kongresukideek bezain hunkiturik entzungo du. Ondoren Puff biluztu eta, Lilari agindu bezala, ama naturaren altzora itzuliko da, askatasunera.

9-“Human Nature”ren ikuspuntua eta Txillardegirena bat datoz: alde batetik, Nathan bezalako animaliaren etsai garbiak ez dabiltza erabateko ergelkeriatik urruti eta bizi hilak dira. Bestetik, bere baitako animaliatasuna garbi aldarrikatzen duenak espetxean amaituko du, Lilak bezala, edo are okerrago.

Puffen eta Gabrielleren gisakoek egingo dute gure gizarte moldean aurrera, trikimailuen bidez barruko zimino lizuna zibilizazioak eskatu heinean disimulatzen asmatuko dutenek.

10-Zeren Puffek bizpahiru minutu baino ez baitu aguantatuko ama naturaren altzoan.

Behin kazetariak eta kameralariak basoaren sarbidetik alde egin ondoren, Puff auto batean zain duen Gabriellerengana itzuliko da. Frantziar jatetxe batera joango dira. Bide ertzean, Lilak askaturiko bi saguak autostop egiten daude, New Yorkerantz.

Edozein gisaz, Puffek, Gabriellerekin autoan doala, Lilaren eta bere maitasunaren lekuko izan zen zuhaitza ikusten duelarik, nolabaiteko nostalgia eta ezinegona ere sentituko du.

Txillardegiren eleberrietan halaber, natura eta kultura ez dira esparru aratzak. Gizakiari ihes egiten dio beti nola naturak hala kulturak. Orobat haize zirtolariak: hostoa, orria edo papera harrapatzea behin eta berriz eragozten dizu. Gizatasuna naturaren nostalgia da gizartean zaudenean, eta alderantziz; kultura-gabeziatik natura-gabeziarako etengabeko bidaia urduria, eta buelta.