Ispiluaren atzealdea
Ispiluen enigmak larriak dira filosofian, zeren, azken batean, Kojèvek azpimarratzen duenez, “teoria” ikuspen bat baino ez da, etimologiaren arabera, eta begia azken batean ispilu bat baino ez, ikusten duena berragerrarazten baitu.
Halaber, Kojève larritu egiten du ezker eskuin eta eskuin ezker aldaketaren iluntasunak.
Gainera, islaturiko irudia ispiluaren atzealdean ikusten dugu, berton ezer ez egon arren, edo, zehazkiago esanda, ispiluari begira ikusten dugun irudia ez den zerbait. Fisikak hiru dimentsio onartzen baditu espazioan eta denbora bada laugarren dimentsioa, orduan, Kojèveren itauna, zer ote da ispiluaren atzealdean ikusten den hori? Espazioaren laugarren dimentsioa izan liteke? Edo espazio-denboraren bosgarrena apika?
Isla argitsua erreala da, ezbairik gabe, eta objektiboa. Baina ba ote irudi islaturik, baldin eta ikus dezakeen begirik ez balitz, edo inolako begirik ez balitz? Alabaina, Kojèverentzat ikusten duen begia ere, nolabait, ispilu bat da...
Beraz, ispilu artean galdurik dabil oraingoz gauza guztien funtsari buruzko egia osoaren aukera, Kojèveren pentsaeraren gure ulertzea bezala.