Eternitatea irarkolan

Kojèverentzat gizakia berez hilkor dela erakusten du denboraren amaieran egia dioen mintzoa gizakiagandik bereizi eta enpirikoki ez gizaki gisa baizik Liburu gisa agertu beharrak. Ez baita soilik honako edo halako gizakia hilko: gizakia gizaki den aldetik hilko da. Historiaren amaierak gizakiaren berezkoaren heriotza dakar.

Heriotza horren ondoren honako hauek geratuko dira: alde batetik giza itxurako gorputz biziak, espiritu gabeak, denbora edo sormenik gabeak; eta bestetik existentzia enpirikoa duen espiritu bat, baina bizirik gabeko errealitate inorganiko baten eran. Izaki inorganiko hori animalia ere ez da izango, baizik denborarekin zerikusirik batere gabeko Liburu.

Horrela, Kojèvek guztiz pareko ikusten ditu jakintsuaren eta bere Liburuaren arteko harremana, eta gizakiaren eta bere heriotzaren artekoa. Nire heriotza neure-neurea da; ez da besteren heriotza. Baina ez da neurea etorkizunean baizik; honela esan bailiteke: “hiltzera noa”, baina ez: “hilik nago”. Beste hainbeste Liburuaz denaz bezainbatean. Neure obra da, ez besterena; eta nitaz dihardu, ez beste inori buruz. Baina ni ez nago Liburuan, ez naiz Liburu hori, idatzi eta argitara ematen dudan heinean baizik, alegia, oraindik proiektu eta etorkizun den heinean baizik.

Agertu bezain laster, Liburua nigandik bereiziko da, “Ni” izateari utziko dio, hil ondoan neure gorpuak neure izateari utziko dion bezalaxe. Liburuan eta Liburuagatik erabat gauzatuko den espiritua, egia alegia, heriotza bezain inpertsonala eta eternala izango da, heriotza bezain ezgizatiarra.