Nondik gatoz? Elgoibar, 1947
Nondik gatoz? Zer jaten zuten gure arbasoek?
Elgoibar, 1947. Arnaldo Deuna artean jaio gabe.
Bada, herriaren bihotz altxagarri, bikote eder bat: bizipoza dario, itxaropena eta oparotasuna. Baina mutilak soldaduzkara joan beharra dauka.
Espainia aldean maniobretan dabilela neskalaguna hil egin da. Lurperatu dute. Berehala itzuli da mutila eta maitea azkeneko aldiz ikustea eskatu du. Ireki dute hilkutxa... hutsik!
Ikerketen ondorioa: lurperatzaileak zerriei eman die gorpua, zapero merkea barren.
Zabaldu dituzte beste hilkutxa batzuk... hutsik guztiak.
Yugoslavia ohian hildakoak ixilpean, gabaz eta ehunaka lurperatzeko ohitura hartu zuten garai batean. Gorpu haiek lur bilakatu aurretik azala berdez pintatu zuten belarrak hazi ziren. Belar haiek hazia landatu eta zuhaitz xume batek sustraik luzatu zituen. Gopu bat, sustrai bat. Enborra harrotu zitzaion, arramek lainotarako eskailera bat osatu zuten eta hostoek sekretua gordetzen ikasi zuten. Urteak pasatu eta norbaitek zuhaitzetik sagar bat hartu zuen, arramak biluztu zituen eta enborra bitan zatitu zuen. Zerriek ez dakite ezetz esaten.