Erromara

Erromara (ataka) soro, baratze edo belardietako sarrera gobernatzen duen ateari esaten zaio. Azkenaldian burdinazko eredu estandarra hedatzen ari den arren, erromararen diseinuan aniztasun handia dago. Horren froga, ez agian estetikoena, berrerabilitako palet ezagunak edota ohetako somier zaharrak. Baina horiek berriak dira. Lehen ez zen halakorik eta inguruko natur baliabideak erabili behar ziren halabeharrez.

Mandiola bailaran, artikulu-sail honetan aspertzeraino errepikatu dudan modura, naturak arbel-harri bereziaz hornitu gaitu. Bersatila oso, erabilpen ugari baimentzen dituena, nola ez, erromarak egiteko baita ere. Hori bai, gure parajetan atakaren armazoia gaztainezkoa izaten da ia beti. Omen erromatarrek ekarritakoa erromara bihurtua. Izan ere, gaztaina egur gogorra, arina, iraunkorra eta gozoa da lanerako. Ez du ezer txarrik, usaina ere ederra. Hori gutxi balitz, su bizi txinpartatsuaz berotzen gaitu  eta fruitu goxoa eskeintzen digu negua igarotzeko zein abereak eta piztiak elikatzeko. Dena du ona gaztainadiak; mendi-lurra ondo jakinean da.

Ardatz nagusi bakarrari lotutako 4-5 oholek osatzen dute zurezko egitura. Bidearen zabaleraren araberakoa izango du berea ere, eta altuera abereak jauzi ez egiteko modukoa. Ardatzak jira-biran ibili behar du eta horretarako bi harri zulodun erabili ohi dira: Bata, harlauza zabal (1mx50mx10zm) eta zuloduna (15zm) da. Ingurune aldapatsu eta mugetan aberatsa den hauetan, bisagra-harria 2mko altueran kokatzen da paretako harriekin bat eginda eta tinko jarrita.

Behean txoria bigarren harrian sartuta. Ardatzaren oinarrian burdinazko ziria bere harri-kabian ibiliko da. Orain  erlojuaren zentzuan, orain bestera, jira eta bira, mugimendu bakoitzean harritzarraren habi-zuloa handituz. 

Amaitzeko,  aspaldiko pasadizo neretzako hunkigarria;

25 urte inguru izango dira, baserrian Xabi Akizu eta Marilu  Gardoki izan genituen bisitan, euren seme Ortzi eta Zuhaitz-ekin batera. Kaletik baserrira 60 hamarkadan bizitzera joan eta gure nekazaritza txikian erreferente ezinbesteko bilakatu dira. Gaur, erretiroa hartuta daude biak ala biak. Frantziako okintzako jakinduria landu, dibulgatu eta hainbat baserritar hezi dituzte hamarkadetan zehar, beti eskuzabal eta beti fin. Benetako auzolanaren adierazle eta dinamizatzaile bikainak Marilu eta Xabi. 

Esandako modura, Sosolara etorri ziren estraineko aldian(geroztik sarri izan ditugu sukaldean arrasatearrak) gure amama Josefina bizi zen oraindik. Eta nola ez, ohi bezela, eta beste edonorri bezela, harrera adeitsu eta alaia egin zitzaien suaren zaindaria buru. Xabi eta Marilu harri eta zur gure zaharraren bizi-poz eta energia-emari izugarriarekin. Baina hara non, batbatean, begia urrutira bota eta  zer dioskun amamak: - " Han!! Lugarriko erromaria zabalik geratu da, bainoia istera, ointxe nator". Korrika txikian abiatu zan gajua ongietorria erdizka utzita. Nik, nere sukar marxistak eraginda:

-" Batenbatek erakutsi zion horri biharrian, horrettio...."

Xabik, beti bezain zorrotz eta zentzudun, apur bat kopeta zimurtuta nere gaztekeriagatik:

- "bai,.... bizitzak"

PD: "Amaiñ emon deskue". Hala esaten da Eibarren preso edo konfinatuta dagoen aberea libre lagatzen denean: txakurra edo behia katetik, ardia artokitik, txoria kaiolatik, oiloa oilotegitik. Nere baserriko bizi-aldian ezagutu ez dudan jendetza dabil baserrietako estrata eta mendi-bideetan azkenaldian. Ibili, gozatu mendiaz, eta hartu arnasa, baina mesedez, pasatakoan, itxi erromarak.