Dantza ez da euskal kultura

Ibai Iztuetak argitaratu duen Cultura vasca vs. euskal kultura liburuaren harira, Emun-ek euskal kultura zer den definitzeko dauden joera nagusiei buruzko sarrera argitaratu du, eta bertan, Sorguneak egindako proposamena aintzat hartu gabe, "ez berbazko" kultura adierazpenak ez dituzte aipatu ere egiten.

Euskal kultura zer den definitzeko debatean bi proposamen bakarrik erakusten dituzte. Lehenak erdigunean euskara jartzen du, eta ezaugarri erabakiorra hizkuntza, alegia, euskara, du: Euskal kultura da euskaraz egiten den kultura. Bigarrenak lurraldetasunean jartzen du fokoa: Euskal kultura da Euskal Herrian egiten den kultura. 

Sorguneak taldearen ekarpena

Orain urte batzuk Sorguneak taldeak dantza euskal kulturaren definizioan sartu ahal izateko kategorizazio bat proposatu zuen. Honela zioen:

"Hiru kultura kategoria nagusi berezi behar ditugu, beraz, herri honetako jardunak eta kultur politikak pentsatzerakoan:

• Berbazko euskarazko kulturgintza. Euskarari darion sorkuntza.
• Berbazko erdarazko kulturgintza. Gure herriko erdara desberdinetan egiten den sorkuntza.
• Ez-berbazko kulturgintza. Berbazko materialik erabiltzen ez duten sorkuntza diziplinak."

Hiru kategoria horien artean lehentasunezkotzat "berbazko euskarazko kultura" jo zuen Sorguneak taldeak. Bigarren maila batean aitortzen zuen "Ez berbazkoen izaerak ere (jarraidura / irekitasuna) badu garrantzia “euskal” delako horren mundu sinbolikoa eraikitzen jarraitzeko." Bere garaian aipatu nuen neuk behintzat konpartitzen ez nuen jerarkizazioa izan arren, pozten nintzela, lehen aldiz "ez berbazkoak" aintzat hartzen zituztelako.

Praktikak eta kultur politikek erakusten digute dantzaren konsiderazioa euskal kulturaren alorrean bigarren mailakoa dela, baiona Sorguneak egindako kategorizazio horri esker, behingoz hori aitortu eta arrazoitzen saiatu zen norbait. Ardatza hizkuntzan jartzerakoan berbazko hizkuntzarik erabiltzen ez duten adierazpenak sistematikoki baztertzeko izan den joera nagusiaren aurrean, ez berbazko kultura existitzen dela onartu, eta bigarren mailakoa bada ere, euskal kultura izaera aitortu zion Sorguneak taldeak. 

Ez berbazko kultura ez da haintzat hartzen

Oraingo hau atzerapausoa da berriz, hitzik gabeko kultura ez baita aintzat hartzen, eta Sorguneak taldeak irekitako zirrikitua, besteak beste dantza eta arte plastikoak kontuan har zitezen, ez delako baliatu. 

Dantzak ez darabil berbazko hizkuntzarik, dantza bera baita darabilgun hizkuntza. Kultur sorkuntza eta adierazpenerako erabil daitekeen hizkuntza bakarra berbazkoa dela pentsatuta dantza euskal kulturatik kanpo uzten dugu. Dantza lengoaia autonomoa dela barneratzen ez dugun bitartean berezkoa duen zati oso bat erauzten diogu euskal kulturari.

Gai honi buruz bi artikulu hauek idatzi ditut aurretik eta haietan esandakoa berretsi nahiko nuke orain: Bietan jarrai!

• Ez berbazkoak
• Euskaraz eta Dantzan, Bietan Jarrai