Dantzen bilakera desberdinak

Argentinako euskal etxeetan hainbat euskal dantza egiteko molde desberdinak darabiltzate. Gerra Zibilaren ondoren iritsi ziren dantza eredu batzuk bertara, eta eredu haiekin jarraitu dute lanean gaurdaino. Euskal Herrian ordea dezente aldatu ziren kontuak 60-70ko hamarkadetan, dantzen sustraietara jo eta tradizioak zorrotz jasotzeko ahaleginak zabaldu ziren, eta beraz, XX. mende hasieran dantzei eragindako "eraldaketa" batzuk baztertu egin ziren.

Aritz Ibañez-ek Argentinako Cordobako semana nacional vascan egindako dantza agerraldi baten bideoak lokalizatu ditu YouTuben eta merezi dute ikustea. Euskal Herrian garai batean dantzatu izan den modura hurbiltzeko aukera ematen digu Euskal Herritik begiratzen dugunoi, euskal dantzaren historiaren garai bat piskat gehiago ezagutzeko, eta testuinguruaren arabera dantzek bilakaera desberdinak izaten dituztela frogatzeko

 Adibidez, ezaguna da Markina Xemeingo ezpata-dantzaren aldaera berri bat sortu zuela Segundo Olaetak, bi aurrendarien arteko dantza, bien arteko borroka bezala irudikatu zuen, eta parrilla gainera igotzen zen maisu-zaharra, San Migel izan zitekeela pentsatuz, dantzaren bukaeran aurrendarien arteko borrokan parte hartu eta bietako bat hiltzera jaisten zen. Hori guzti hori (eta gehiago) antzezten zen Xemeingo ezpata-dantzaren bertsio horretan. Gero Xemeinen bertan molde zaharrera itzultzea erabaki zuten, eta poliki-poliki galtzen joan zen Segundo Olaetak sortutako bertsioa (izango da talderen bat oraindik horrela egiten duean, baina gutxi). Argentinan ordea bizi-bizirik mantentzen da Xemeingo ezpata-dantzaren aldaera bitxi hori.

Beste hainbat dantzarekin ere berdin gertatzen da. Jakina da XX. mende hasieran EAJk Durangaldeko dantzari-dantza hautatu zuela dantza nazional izateko. Dantza horren bertsio bat prestatu zuen, gauzatxo batzuk aldatu, eta Euskal Herri osoko batzokietan erakutsi zuten. Durangaldeko zenbait herritan bertako ereduari eutsi zioten, adibidez Berrizen. 60ko hamarkadan Argia dantza taldeak Berrizko dantzari-dantza ikasi zuen eta poliki-poliki eredu zaharra berreskuratzen joan ziren taldeak. Gaur egun Iurreta, Berriz edo Garai dira dantzari-dantza egiteko ereduak, eta albo batera geratu dira gerra aurrean nagusitu ziren dantzakerak. Baina Argentinan batzokietarako prestatu zen eredu harrek jarraitzen du indarrean. Adibidez, banangoaren urratsa egiterakoan "salto eta buelta" egiten dute. Batzuk gainera muriskak egiteko dohain bikainak dituztela erakusten dute, bai saltoan, eta baita bueltan ere egiten dituztelako muriskak (muriska jirakoak beraz).

Ez dut asmatzen youtubeko bideoak hemen agertarazten beraz...

• Ikusi hemen banangoaren bideo hori
• Eta hemen Xemeingo ezpata-dantzarena.
  

• Dantzari-dantzako makil-dantza
• Arku-dantza
  
• Arku-dantza neska-mutilek. (Gipuzkoako uztai txikienaren parekoa?)