Kritiko

Teknologia berriak beti datoz espektatiba altuez inguratuta. Blogen kasuan, berdinen arteko komunikazioan oinarritzen direla, edota nornahi igorle bihur ditzakeela errepikatzen dute komunikazioan adituek. Baina tonu euforikoegia erabiltzea egozten die Cammertsek, eta sarea ezin dela “offline” munduko errealitate ekonomiko, politiko eta kulturaletik bereizi gogorarazi. Gizarte sareak online mundura migratu badira, ez al da logikoa pentsatzea orain arte harremanetan egoten diren egiturak -bereizketak, hierarkizazioak, kontrola etab.- ere eurekin migratu dutela?

Bere teoria arrazoitzeko, maila ezberdinetan banatzen ditu parte-hartzeko blogariak aurkitu ditzakeen muga eta oztopoak.

1. Merkatuagatik kolonizatua

 Blogariak publizitate/ hauteskunde/komunikazio kanpainetan erraminta gisa erabiltzen direla dio eta horren ondorioz, “clog” delako blog korportatiboz betea dago sarea. Beste maila batean, “blogolak” egongo lirateke, hau da, iruzkin positiboak egin ditzaten, produktu edo zerbitzu baten inguruan ordaindutako blogariak eta, azkenik, “flog” (fake blog) delakoak, blogariak independete dela aldarrikatu arren, marka batek babesten dutenak ezkutuan.

 Horrez gain, merkatuarekin lotura aipatzen duen beste arriskuetako bat, Web 2.0 delako aplikazio askok euren negozio eredua erabiltzaileak dohainik sortutako edukietan oinarritzen dela da.

 Blogari altruistaren irudiarekin amaitu nahi du goiko argumentuekin Cammaertsek.

 2. Estatu, erakunde eta industriagatik zentsuratua

 Autore honen ustez, askotan erregimen autoritarioetan jartzen dugu arreta sareko zentsuraz hitz egiten dugunean, baina herrialde demokratikoetan ere blogariak baldintzatuak daudela dio. Erakundeak (unibertsitateak aipatzen ditu) eta bestelako industriak euren langileei blog pertsonaletan zer idatzi behar duten agintzen dietelako. Horrez gain, hainbat herritarrek asko neurtzen dituzte euren hitzak gaur egun lanpostu baterako edozein prozesutan lehenengo gauza, euren izen abizenak “googletu-ko” dituztelako.

Haatik, herrialde askok (Internet filtratu zein filtratzen ez dutenek) status quo-aren aurkako mehatxutzat hartzen dutela sarea nabarmentzen du, eta horrela, segurtasun nazionalaren zein erlijio armoniaren… izenean sareko disidentziarekin amaitu nahi dutela dio. Nire iritziz, udaberrian egindako txiolarien aurkako atxiloketak bigarren argumentu honen atzean koka ditzakegu neurri batean (“sarean terrorismoa goratzen da” esanez, interneteko erabiltzaile guztiak zaku berean sartzeko ahalegina egin zuten).

Boterearen eraginaren eremutik blogariak ez direla independente salatu nahi du argumentu honekin Cammaertsek.

 3. Elite politikoek (eta kulturalek) berenganatua

Eliteek geroz eta gehiago euren blog propioak dituztela dio eta adibide gisa politikari blogariak jartzen ditu. Politikariak eurak dira, beraz, informazioa zuzenean eskaintzen dutenak, eta herritarrak eta kazetariak euren blogari begira jartzen dituzte. Medioetako profesionalen bitartekaritzarik gabe hiritarrei zuzenean helarazten diete euren mezua eta belaunaldi gazteetara errazago hel daitezke haien botoa lortzeko. Kasu batzuetan, ordea, beste komunikatzaile edo “copywriter” batzuk daude blog “pertsonal” horien atzean eta beste hainbat sare sozialetan idazten. Gauza bera gertatzen da bere esanetan pop izar, aktore eta ospetsuen munduko beste hainbat pertsonaiarekin.

 Elite politiko eta kulturalek blogak berenganatu dituzte euren alde gizatiarra azaleratzeko Cammaertsen ustez. Komunikazio kanpaina baten barruan dagoen alde gizatiarra, bestalde.

 4. Kontrol soziala eta sareko mehatxuak edo irainak

 Parte-hartzeko oztopo handienak, ordea, ez datoz ez merkatutik, ez gobernutik, ez eta nagusi edo ugazabetatik ere. Cammaertsen iritziz, blogariak kontrol sozialari eta sareko larderiari dio beldurra. Beste erabiltzaileek sarearen bitartez iraintzen dituztenean gertatzen da. Ildo horretako kasu baten testigu izan gara azken egunetan gurean. Kazetari batek saskibaloi partidu bateko cheerleaderren bueltan speakerraren portaera matxista salatu eta emakumearen banalizazioaren aurka egin zuen interneteko atari baterako idatzi zuen artikuluan. Speakerra postu horretatik kendu zuten artikuluaren harira. Kazetariak, berriz, iseka eta mehatxu asko jaso zituen arktikuloko iruzkinen artean. Gertakari baten gaineko interpretazioa egiten dugunean aurka daudenen erantzun arrazoituak jaso beharrean hainbat kasutan mehatxu, irain eta isekak jaso ditzakegu.

Cammaertsekin jarraituz, kontrol sozialak eta sareko lardakeriak baldintzatuta idazten du blogariak.

 5. Demokraziaren aurkako ahotsak

Diskurtso homofoboak, xenofoboak, neofaxistak… bilaketa sakonik egin gabe aurkitu ditzakegun izurriteak dira. Belgikan, esaterako, “Aukera berdintasunerako eta Arrazismoaren Aurkako zentroak”, Cyberhate.be webguneak, 30 kexu jasotzen ditu hilabetero (2007). Cammaertsek esfera publikoan diskurtso horiek duten eraginaz galdegiten du eta sareko zentsura gisako estrategia baten beharrezkotasunaz itaundu. Baina Butlerren hitzak (1997) ekarriz gogora, ideia batzuek esfera publikotik kentzeak ez duela esan nahi ezabatuko direnik ondorioztatzen du.

Adierazpen askatasunaz baliatuz, demokrazia ahultzeko diskurtsoen presentziaz ohartarazten du Cammaertsek azken argumentu honetan.

Ondorio pertsonala:

Teknologiak ere ez dira neutroak eta are gutxiago, haien gainean egiten dugun erabilera; kapitalismo basatienaren lagun izan daitezke edo aktibisten euskarri. Baina “online mundua” ez da harreman bukolikoen erreinu, ezta offline mundua botere, zentsuraren eta bestelako azpikerien estolderia ere. Azken batean, ez dagoelako ni digital eta ni herritarrean arteko bereizketarik ere. Hori horrela, sareak gure onenak, arruntenak eta txarrenak azaleratzen jarraituko du. 

Irudia: Jay Wennington (unsplash.com)