Plantxatzeko tabla
Joan den ostiralean Argia Sariak, Lasarte-Oriako Txitxardin-Beltxa jatetxean egindako ekitaldi ederrean, euskarazko kulturako jairik dotoreena seguru asko. Irabazleen berri irakurri edo entzungo zenuten han-hemen: prentsa idatzian Imanol Murua Uria, irratian Euskadi Irratiko Arratsaldekoa saioa (Beloki, Iturbe eta Peñagarikano), telebistan Mihiluze, sarean euskal Wikipedia, publizitatean Jaurlaritzako Kultura Sailak euskal komunikabideen alde egindako kanpaina, eta merezimenduzko saria Emilio Lopez Adan "Beltza"rentzat. Denak ere ondo merezitako sariak, eta, bakoitzaren gainean luze hitz egin litekeen arren, balio beza hitz bihotzeko batek beste guztien ordez: Zorionak!
Dena dela, beste zeozer komentatu gura nuen nik, sari horien harira. Publizitate atalekoa Miren Azkaratek jaso zuen, eta luze jardun zuen hizketan. Ezagun zuen pozik zegoela, lagun artean sentitzen zela, eta normalean hartuko ez lituzkeen lizentziak hartu zituen, horrenbestez: saritutako kanpaina horretako telebista-esketxa mintzagai hartuta, iragarkiko amonak "plantxatzeko tabla surfeko tabla" nola bihurtzen zuen aipatu zuen, eta halako zerbait erantsi: "eta, euskaltzaina izanda, badakit ez nukeela esan behar esan berri dudana, Hiztegi Batuak plantxa-ren ordez lisaburdina erabiltzeko agintzen baitu, eta tabla-ren ordez ohola".
Biharamunean, Berria hartuta sari-ematearen kronika irakurtzen ari nintzela, hor non ikusi nuen kazetariak lisatzeko ohola eta surfekoa aipatzen zituela, plantxak eta tablak bazterrera utzita. Txiste errazegia iruditu zitzaiolako sailburuarena? Baina hitzaldiko gauzarik deigarriena horixe bera izan zen, sailburuak Euskaltzaindiaren arau estuei irri egitea. Ala kazetaria (profesional ona, bestalde) arau estu horien gatibu sentitu eta ez zion bere buruari utzi zuzentzaileek gorriz markatuko luketen hitzik idazten? Marka litzateke gero, kronista batek akademikoak baino malgutasun eta libertate eskasagoa izatea hizkuntza erabiltzeko orduan. (Gara-ko kronikan, ordea, Azkarateren esamoldea bere horretan eman zuten, azalpen eta guzti).
Larunbat horretan eta euskarazko egunkaritik atera gabe, Imanol Murua sarituak Atutxari egindako elkarrizketa luze bat zekarren. Jakina da, politikan ohi diren hiztun txepel eta gazbakoen aldean, Atutxak ondo pentsatu eta argiro ahoskatzen duela berba bakoitza, haren jarduna gero euskara batu idatzian jasotzen erraza ez bada ere. Arratiarraren berbetaren ahogozo hori neurri batean errespetatzearen alde egin zuen kasu honetan kazetariak, "Ezker abertzaleko ordezkariegaz izaniko hartu-emonak" bezalako esaldiak erabiliz, -gaz kasua eta emon hitza euskara batutik kanpokoak izan arren eta, teorian, Berrian tokirik ez dutenak.
Arauak arau, kazetaritzaren bizitasunak bigarren aukera hau hobetsiko luke: aberasgarriago delako ez ezik, errealitatearen askotarikotasuna hobeto jasotzen duelako ere bai. Hizkuntzaren normalizazio beharrak muga non edo non jarri beharko du baina.