Philip Roth: gizakiaren zaurietan eta gizartearen arrakaletan arakatzaile nekagaitza

(elkar liburu-dendetan banatzen den izen bereko aldizkariaren eskariz egina; Hegoaldeko merkatuan salgai dauden liburuak aipatzea zen baldintzetako bat, eta horregatik doaz izenburuak gaztelaniaz)

Idazlerik baldin bada munduko sari garrantzitsu gehienak eskuratu dituena eta urtero Literaturako Nobel Saria irabazteko hautagaien artean aipatzen dena, horra bat: Philip Roth nobelagile judu estatubatuarra (Newark, New Jersey, 1933). Rothen kasuan, gainera, sarien pilaketa ez da aspaldiko merituen aitortza, erretiroko esker emate goxoa; aitzitik, beti idazle zorrotz eta oparo izan denak bere ezaugarri bi horiei eusten die, ekoizpen zabal eta maila handikoa eskaintzen jarraitu baitu aspaldi honetan. Gaur egun Rothen obraren erakusgarri zabala aurki liteke dendetan, bai aspaldiko bai azken aldiko liburuak hartuz.

 

Goodbye Columbus (1959) ipuin-bilduma izan zen bere estreinaldiko lana, Deudas y dolores eleberria sortu zuen gero (1962), baina benetako ospea El lamento de Portnoy

(1969) eleberriak eman zion: hor ageri dira, dagoeneko, egilearen bereizgarri ezagunenetako batzuk, hala nola sexuaren indarra, idazlearen autobiografia-itxura ematea testuari, judu-herriaren inguruko arazo existentzialak, umore garratza, edo erretratu soziologikoak egiteko trebezia.

 

Ezaugarri horiek nabarmenak dira 70 eta 80ko hamarkadetan zehar kaleratu zituen eleberrietan ere, horietako asko Nathan Zuckerman alter-egoa protagonista edo kontalaritzat dutenak: Mi vida como hombre, El profesor del deseo, Zuckerman encadenado, La mancha humana

…

 

Azken aldian, heriotza edo sexua bezalako gai jakin bat duten liburu laburragoen aldean (El animal moribundo, El pecho, Elegía –azken hau, Isabel Coixetek zinemara eraman berria–) Amerikako Estatu Batuen historia jorratzeko nahi bat antzematen zaio, XX. mendearen errepaso zabal eta kritiko bat eginez, adibidez bere trilogia ospetsuan: Pastoral americana, Me casé con un comunista, El teatro del Sabbath; edo baita La conjura contra América

ukronian ere.

 

Roth izan liteke, une honetan, irakurle eta kritikarien estimazioa biltzeaz gain, mundu osoko idazleengan eragin handienetakoa duen sortzailea, idazleek eurek aitortua (hainbat idazlerekiko harreman eta kritikak ageri dira Roth-en El oficio, un escritor, sus colegas y sus obras

liburuan ere). Roth-ena ez da berez kontsumoko literatura, bere paragrafo luzeek eta jario etengabeak irakurlearen arreta eskatzen baitute, baina bere liburuen anbizioak eta estiloaren indarrak esperientzia berezi eta ia sorgingarria bihurtzen dute irakurketa, eta horri zor zaio, noski, lortu duen arrakasta eta bere tituluen zain dauden hainbeste zale izatea.