Ez gabiltza ondo
(Goierriko Aisialdi Gidan argitaratua, joan den udazkenean)
Egunkariek beren promoziorako egiten dituzten kanpaina horietako batean, periodiko bat gure herrietako argazkiak hasi zen banatzen; herri bakoitzeko bi erretratu, zehatzago esanda: bata gaur egungoa, eta bestea orain dela berrogei-berrogeita hamar urtekoa.
Nostalgia pizteko aproposak izaten dira dira beti argazki zaharrak. “Begira ze piura zeukan osaba Martinek”, esango dugu familiako albuma errepasatzean, ipurtaldeak meheago, kaskoak iletsuago, azalak lisoago zireneko garaiak gogoan.
Herrietako argazki zaharrei begiratzean bestelakoak dira kontuak: lehen eliza eta lau baserri zeuden herri-koxkorrean txaletak eta etxe adosatuak ugaldu dira orain, txanpinoiak balira bezala; hiruzpalau kale zituen herri handixeagoari, berriz, adarrak hazi zaizkio alde guztietatik, lehengo baratze, soro, zelai eta muinoen lekuan etxeak eta etxeak eginez: txiki eta handi, luze edo zabal, polit nahiz zatar.
–Bizilegea da hori –esango dit baten batek–: lagun gehiago baldin bagara, denontzako tokia behar.
Arrazoia. Bistakoa da hori, noski. Baieztapen horretan tranpa dago ordea. Biztanleen kopuruak hartzen baditugu, lehen bezalatsu gaude batekoz beste: herri txikietan pixka bat behera egin dute, eta hazitxoetan apur bat gora. Etxebizitzen zenbatekoan, aldiz, gora eta gora beti: lehen halako bi, halako hiru, eta halako lau ere bai, zenbait kasutan.
–Ohiturak ere aldatu egiten dira, familia-eredua ez da lehengoa –kontra egin diezadake lehengo berberak–: lehen seme-alaba ugari izaten zen, eta gaur askoz gutxiago.
Gauza jakina da hori ere. Baina herri bakoitzeko bizilagunen eta etxebizitzen arteko zatiketa eginez gero, etxe bakoitzeko bost lagun ateratzen zen lehen (orain dela berrogeitaka urte, esan dudan moduan), eta etxe bakoitzeko bi pertsona orain.
–Hori da gaur egungo familia askoren kasua. Umerik gabeko bikoteak-eta…
Baina bataz besteko hori egiteko, lau laguneko familia bakoitzeko beste lau lagun behar ditugu, bakar-bakarrik bizi direnak nor bere etxean. Eta hori ez da horrela, inondik ere.
–Hortaz, nondik nora zenbaki horiek?
Etxebizitza mordoa dagoelako hutsik. Inbertsio moduan, edo familiek asteburuetan erabiltzeko, edo dena dela.
–Hori ere eskubide bat da, ezta? Nork bere diruarekin nahi duena egitea.
Egia. Baina eskubide horren izenean bazterrak txikitzen ari gara. Eraikuntza negozio errentagarria denez, hor konpon paisaia, eta gazteek beren etxea nahi dutenez, akabo ondarea.
–Eta? Zer egin beharko genuke?
Ez dakit. Baina bide honetatik ez gabiltza ondo. Ez gabiltzanez ondo.