Miren Azkarateri, saminez

(Berria-n azaldutako iritzi-artikulua)

Gaur ikusi eta entzun zaitut (asteartea, hilak 23), Eibarko zinegotzi Vallesi auto azpian jarri dioten gezurrezko lehergailua dela-eta mintzatzen, bi gauza esateko: 1) hori ere tortura dela; 2) hau salatzen ez duenak ez duela zilegitasunik bestelako torturak salatzeko.

Zer pentsatua eman didate zure hitzek; adierazpen horien egun berean luntxa ere eskaini diguzu, Euskadi Sariak emateko ekitaldian, eta heziera txarrekoa izan daiteke beraz zure kontrako ezer idaztea, baina konplimenduen gainetik dagoen gizalegeak behartzen nau nire ezinengona agertzera.

Hasteko, zu bezalako hizkuntzalari eta euskaltzainak jakin beharko luke hitzak ezin direla merke saldu. Eibarko Valles sozialistari egin diotena txarkeria, bilaukeria, matonismoa... modu askotan izenda daiteke, ez da hitzik falta gure hizkuntzan nahiz auzokoetan. Torturak, ordea, definizio zehatzak ditu, bai hiztegi arruntetan bai nazioarteko tratatuetan "izango duzu non kontsultatu", eta kasu hori ez zaio egokitzen hitzari, lizentzia poetikotzat hartzen ez badugu.

Munta handiagoa du bigarren puntuak, hala ere. Ekidistantziaren diskurtsotik arrazoizkoa irudi lezake: tortura guztiak salatzen ez dituenak ez du sinesgarritasunik berari komeni zaizkionak bakarrik aipatzeko. Alabaina, pentsatzen jarrita, noiz salatu du Jarularitzak tortura-kasurik? Nik dakidala inoiz ez. Epaitegiek tortura izan dela frogatu arte ez baitago halakorik administrazioarentzat, eta torturak egin, ezin frogatzeko moduan egiten dira. Unai Romano gizajoak ere, fiskalaren arabera, bere buruarekin jo omen zuen paretaren kontra, hori da hori gizonaren zoroa!

Gehienez ere, atxilotuei eman omen zaien tratuaren inguruko kezka entzun izan dizut, inoiz edo behin: Egunkariko razzia hartan esaterako, zuk ere ondo baitakizu haiek “txintxoak” zirela; hala eta guztiz, gogorarazi nahi nizuke tortura edozein kasutan dela bidegabe eta salagarri. Edozein dela ere sufritzen duena, edozein dela ere sufriarazten duena.

Hor baitago kontu honen muina: tortura izugarrikeria bat dela bat baldin bagatoz, jar ditzagun bitarteko guztiak halakorik berriro gerta ez dadin. Ez dago zure eskutan Guardia Zibilak edo Espainiako Poliziak zer egingo duen, badakit, baina zu partaide zaituen gobernuak gaur bertan erabaki dezake Herrizaingo Sailak ez ezartzea inkomunikaziorik atxilotuei.

Nik ez dakit Ertzaintzak torturatzen duen. Salaketak hor daudela, bai. Salaketa horiek funsgabeak direla erakutsi nahi baduzue, eta Jaurlaritza benetan dagoela torturaren kontra, erraza duzue bidea. Erraza bezain eraginkorra, Theo van Boven-en aholkuei behingoz kasu eginik: ez erabili Espainiako legediak aurreikusitako inkomunikazio-aldia; atxilotuak izan dezala, zinez, isilik egoteko eskubidea eta bere abokatuarekin deklaratzekoa. Orduan bai, orduan sinesgarritasun guztia izango duzu, bai zuk bai zure gobernuak, inoren torturak salatzeko, eta denenak salatzen ez dituztenei kontuak eskatzeko.

Hurrengoan literatura eta kultura kontuez ariko garelakoan, agur t’erdi.