Modako pornografoa

(Berria-ko "Idazlea irakurle" atalerako idatzitako artikulua, Michel Houllebecq-en Plateforme eleberriaz)

Aspaldian galdua dut nazioarteko modako idazleak eta komunikabideek haizatzen dituzten nobedadeak irakurtzeko ohitura. Presio komertzialari aurre egiteagatik, alferkeriagatik, edo denborak bere galbahea pasaraziko duen konfiantzagatik. Gehienetan pasakorrak izaten dira halako arrakastak, ahazkorrak garai batean irkarru beharreko ziruditenak.

Badira salbuespenak ordea. Nonahi agertu zaigu Michel Houellebecq azken urteetan, ezagunei ere entzun dizkiet gomendioak, azkenean irakurri dut nik ere, eta ez naiz damutzen, inondik ere: irakurleak axolagabe uzten ez dituen idazle horietako da Houellebecq: narritagarria askotan, gorrotagarria tarteka, kilikagarria ia beti.

Erreferentzia ezagun batekin erkatzekotan, hogei urte lehenago antzeko oihartzun eta eragina izan zituen Milan Kundera ekarri dit niri gogora. Izan ere, berdintsua da biek nobeletan darabilten oinarrizko teknika: argumentu bixi bat, gogoeta distiratsuz tartekatua. Aldeak ere handiak dira, noski, urteak ere ez baitira alferrik iragan: Kunderaren kezkak ideologikoagoak ziren, Txekoslovakiatik Frantziara ihes egindako antikomunista bati dagokion legez.

Houellebecqek gai eta kezka ugari darabiltza bere liburuetan, airoski eta abilki, baina bat eta bakarra da nagusia, besteak itzalean uzten dituena: sexua. Bere nobeletako protagonistak 40ak pasatuxeak dituzten gizonezkoak dira, profesional edo funtzionarioak, hiritarrak, neurotikoak, hotzak, sexuarekiko obsesiopean bizi direnak baina harreman afektiboak lotzeko berekoiak Ezaugarri horiek gaur egungo gizasemeen bereizgarritzat joz gero, gure gizartearen erretratu zorrotz eta gubidagabea egiten duela esan liteke, niri gehiago iruditzen zait gizon mota baten karikatura baina. Literaturgileak zilegi ez ezik berezkoa du era horretako metonimiak egitea (talde jakin baten joera jendarte oso baten ordezkotzat hartzea), baina Houellebecqek idazle mugatuaren trazak hartzen ditu, behin eta berriz jotzen baitu antzeko klixeetara edo errazkeri itxurako soluzioetara: adibidez, protagonistaren neska-laguna bat-batean hiltzea, bere aurreko arrakasta Les particules élémentaires hartan eta honako Plateforme honetan errepikatzen dena.

Zer geratzen zaigu beraz? Sexu esplizituzko eszena mordoxka bat, indarrez eta abileziaz idatziak, horrek ere edonor aspertzen duen arren; eta ezker-eskuin jotzeko malezia: batean hippyen mitoak, new age-aren inguruko martingalak eta oro har 68ko belaunaldiaren engainua jipoituko dizkizu; hurrengoan, turismo sexuala aitzakia edo gaitzat harturik, gogotik larrutuko ditu gizartearen hipokrisiak eta txepelkeriak. Hala ere, ohartuki edo oharkabean, nabarmen geratzen da egilearen ikuspegi arrazista eta eurozentrikoa, bereziki bortitza islamistei dagokienez, baina lausoago izanda ere aipagarria menpekotasun ekonomikoak baldintzaturiko giza harremanak ikusteko moduan. Gurea izango da beharbada arazoa, puritanoegiak izatea.