Irati Jimenez: “Nik neuk idazteko izan ditudan zailtasunak protagonistaren bidez azaldu ditut”

Irati Jimenez (Mundaka 1977) izan da Augustin Zubikarai nobela laburren sariketako irabazlea, “Bat, bi, Manchester” eleberriarekin: bi gizonezkoren arteko harreman berezi baten kontaketa, eta aldi berean idazle izan nahi duen baten heltze-prozesua. Aurtengo urrian kaleratuko den nobelaz eta bere buruaz hitz egin digu solasaldi honetan.

"Augustin Zubikarai" nobela laburren lehiaketa irabazi berri duzu. Pozik?

Ezin pozago. Lehiaketa baterako idazten duzunean irabaztearen aukera hortxe dago baina oso aukera urruna zirudien eta ez nuen horretan gehiegi pentsatu nahi. Ezustekoa izan da baina pozgarria, benetan. Beste ezeren gainetik, neure buruan konfiantza irabaztea ez da sari txikia izan.

Orain arte zure izena kazetaritzarekin lotu izan da, ez literaturarekin. Aspaldiko zaletasuna duzu idaztea, ala berriki ekin diozu ala...?

Betiko zaletasuna da niretzat idaztea, eta kazetaritza bidean etorri den zerbait. Umetatik idazten dut baina urte askotan ez naiz gai izan ezer bukatzeko. Neure buruaren kritiko zorrotzegia nintzen eta hori oztopo ikaragarria zen. Konfiantza falta zitzaidan edo neure buruari gehiegi eskatzen nion, ez dakit. Baina ez diot sekula idazteari utzi, eta aspaldian lortu dut, nola edo hala, digestio luzea eginda, neure buruari atseden apur bat ematea. Zeure buruarekin zorrotza izatea ondo dago baina horrek idaztearen plazerra erabat uxatu zuen sasoi baten eta frustrazio gogorra zen.

Poesiarekin hasi ohi dira asko; ipuinekin beste hainbat; zu, berriz, nobela labur batekin. Entrenatzeko neurri egokia iruditu zaizu? Bestela ere maite duzun generoa da?

Kanpotik begiratuta iruditzen zitzaidan horixe zela egokiena, ipuinak idaztea. Laburrago zirenez, errazago izango zirelakoan. Eta idatzi ditut batzuk baina nire kasuan laburrago ez da errazago. Ipuinak eskatzen duen zehaztasunak, biribiltasunak eskatzen du halako maisutasun bat, uste dut. Ez zait erraz egiten. Nobela laburrean oso gustora aurkitu dut neure burua. Uste baino gustorago. Neure buruarentzat ere aurkikuntza izan da, ezustekoa.

Familian idazle-aurrekari ezaguna duzu. Ezinbestekoa dirudi eraginik izan duen galdetzea...

Irakurtzeko zaletasuna, idazteko gogoa, etxean ikusi ditut, jakina, baina ez dakit horren eragina neurtzen edo nondik datorren neure zaletasuna. Argi daukat ostera, aita idazlea dela, zentzurik sakonenean. Idaztea da benetan gustatzen zaiona, prozesu hori, horrek ematen duen plazerra. Eta hori niretzat eredugarria da. Beti sentitu dut nigan konfiantza itzela zuela baina neure distantzia eman dit. Neure ahotsa bilatzen nabil eta uste dut berak badakiela prozesu hori ez dela erraza eta ezin duela inork zeure partez egin. Pertsonala baino gehiago da, ia intimoa.

Gatozen nobelara. Bi gizonezko gazte, euskaldunak baina Manchesterren. Ezin esan autobiografikoa dirudienik. Nondik etorri zaizu ideia?

Ez dakit nondik etortzen diren ideiak! Baina badu autobiografikotik asko nobelak, nahiz eta idazten hasita konturatu ez. Nik neuk idazteko izan ditudan zailtasunak protagonistaren bidez kontatu ditut. Maitasun nobela da baina protagonista idazteko grina sentitzen duen gizona da, eta, bere buruarekin dituen borrokaldien erruz, idazteko ezinduta sentitzen dena. Eta beste pertsona batek beregan duen konfiantzak bere barruko mamuak uxatzen laguntzen dio. Horrek badu autobiografiatik asko, azalean ez bada ere.

Homo/hetero dikotomia da nobelaren motorra, baina sakonean maitasun ezinezkoaren gai unibertsala dagoela esan liteke, ezta?

Bai, argi. Azkenean hiru edo lau gai daude eta horiei bueltaka ari gara, ezta? Pertsona batek beste hau maite du eta uste du ez duela lortuko, mila aldiz kontatu da. Gizon askok idatzi dute emakumeen inguruan eta nik alderantziz, baina ez dakit zergatik erakartzen nauen ideia horrek. Agian emakumeok irakurtzen ditugun nobeletan, ikusten ditugun pelikuletan, beti gizonezkoen pertsonaia zoragarriak daudelako, eta askotan maitasun istorio ederrenak ere halakoak izan dira, gizonen artekoak, nahiz eta gehienetan sexu gabeak izan. Baina zentzu sakon baten maitasun historiak. Horiekin bizi gara eta horiek eraginda etorri da nobela, agian. Baliteke.

Atal oso labur eta kateatuen bitartez idatzi duzu, erritmo berezia emanez idazlanari. Aldez aurreko erabakia izan da, ala idatzi ahala sortu zaizuna?

Ez dakit kazetaritzak eraginda ala zergatik baina irakurlearentzat gauzak zuzen eta erraz kontatzeak kezkatzen nau. Bere arretari eutsi, hori nola egin. Eta ardura horrek eraginda uste dut sortu zela egitura. Oso atal laburrak dira gehienak, momentu baten irakurtzen direnak, ahalegin handirik gabe uste dut, baina ez dira erabat bukatzen, bakoitza hitz bat edo hitz pare baten bidez hurrengoarekin lotzen da eta, ondo egin badut, horrek eraman egiten zaitu batetik bestera.

Estreinaldi honen ondoren, idazten segitzeko asmotan?

Modu baten edo bestean beti idatzi dut. Hainbat nobela ditut idatzita buruan eta horietatik batzuk askatzen saiatuko naiz, bai. Ikusiko dugu. Idazten dudanak mereziko duen ez dakit baina ez dut ikusten idazteari uzteko modurik.