Aspaldiko eta etorkizuneko herio-kontuak

Ohartxoa Iban Zalduari: ZFren Zinearekiko zorra aipatu dudanean idazleen lanak zabaltzeaz ari nintzen, ez ZFren berezko kalitateaz. Nobela filma baino hobea izatea da ohizkoena, dudarik gabe.

Eta beste filma gomendagarria , ikusi ez duenarentzat: "Gattaca". Benetan merezi du.

Sentitzen dut, baina adiera horretan ere, ez nago ados zorraren baieztapenarekin, ez baitut uste (ez daukat irudipena behintzat) zinemak ZFko literaturaren ospe ona eta batez ere irakurle kopurua izugarri zabaltzen lagundu duenik, behintzat gure inguruan. Hots, uste dut baietz, ZFa ezagunagoa egin dela oro har biztanlegoarentzat zinemaren eta telebistaren bitartez, ohiko zerbait alegia, baina horrek ez duela ZFko literatura bere ghetto erlatibo horretatik ateratzen lagundu (gero eta gehiago diren arren beren obretan ZFko elementuak erabiltzen dituzten generoko kanpoko idazleak: M. Atwood, M. Houellebecq, K. Ishiguro, R. Reig, J. Bonilla... baina hori beste kontu bat dela uste dut). Ez dakit, agian pertzepzio kontu bat besterik ez da.

Horrelako mezuak gehiago irakurri nahiko genituzke...

Nik pelikula ikusi nuen eta gaia zirraragarria iruditu zitzaidan oso...

Zientzia Fikzioak beditanik ospe taxarra izan du kritiko eta filologoen munduan. Behe mailako literaturtzat jo dute. Ni zalea naiz eta pozten naiz normalean zientzia fikziozko liburuak argitaratzen ez dituen editore batek honelako mezua idaztea. Pasa den astean bukatu nuen Ray Bradburryren "Crónicas marcianas" liburua. Benetan zorragarria, bikaina. Enfin.., Zientzia Fikzioaren arloan badago harribitxi dexente, eta zinemarekin zorra handia dauka literatura moeta honek.

Ez da guztiz zehatza esatea Dickek ez zuenik "fama handirik bildu": ZFaren alorrean idazle prestigiotsuenetakoa zen hil zenean (hala zen, gutxienez, Hugo saria irabazi zuenetik, 1962ko Gizona gaztelu garaian eleberriarekin, baduena harremanik gure Harkaitz Canoren Belarraren ahoarekin bestalde), eta gutxigatik ez zuen hortik kanpoko ospea ezagutu, Blade Runner filma errodatzen ari zelako heriotzak harrapatu zuenean. Egia da, edonola ere, ZFaren mugetatik at bertako idazle gutxik lortu dutela ospea eta batez ere errekonozimendua: Dicken kasu postumoaz gain, agian aipa daitezke Bradbury bera (noski), Ballard, Clarke (garai batean behintzat) eta, agian, Lem eta LeGuin... baina ez askoz ere gehiago. Eta egia da ere bai Dickek diru-estualdiak pasa zituela, belaunaldi bereko ZF barruko eta kanpoko beste idazle estatubatuar prestigiotsu batzuen antzera bestalde.

Dicken lanen artean, aipatu The Man in the High Castle horretaz gain, eta Xabierrek hizpide dituen ipuin andanaz aparte (Minotauro argitaletxeak haren ipuingintza osoaren edizio txukuna egiten ari da azkenaldi honetan), nik bi liburu gomendatuko nituzke: La penúltima verdad, III. Mundu Gerraren ondoren kokatutako fabula beldurgarri bat, biziki inpresionatu ninduena nerabezaroan irakurri nuenean, eta duela urte gutxi irakurri nuen Ubik, askorentzat Dicken lanik onena (La Factoría de Ideas argitaletxeak 2000. urtean erreskatatu zuen Espainian).

Bestalde, nik uste dut zinemak zor handiagoa duela ZFarekin, aldrebes baino. Asko hitz egiten da nobelaren krisiaz, baina zinemari gertatzen zaionari buruz gutxiago eztabaidatzen da: azken urteetako zinema estatubatuarraren ideien harrobi nagusi biak dira zientzia fikzioa, alde batetik, eta komikia, bestetik. Alde horretatik, gomendio bat, ikusi ez duenarentzat: "Código 46" filma, Michael Winterbottom britainiarrarena, Tim Robbins aktorearekin, ZF duina baino gehiago: ez dago Dicken ipuin edo nobela batean oinarrituta, baina berdin-berdin egon zitekeen, planteatzen dituen paradoxak eta etorkizuna oso dicktarrak direlako. Oso ona.

Dick-en beste liburu handi bat: "El doctor Moneda Sangrienta".

Baietz, horrela planteatuta arrazoi osoa duzu Iban..., baina hori ez da bakarrik ZFren arazoa, hori edozein literatura klasearekin gertatzen ari da. Normalean aretoak betetzen dituztenak ez dira irakurle amorratuak, eta alderantziz. Eta lehen ahaztu zait komentatzea badagoela ZFek zinemarekiko duen beste zorra garrantzitsu bat: filmetako ahalbide teknikoak. ZFren paisai abstraktoak gauzatzea eta eleberrien datu plastiko-teknologikoak berrasmatzea eskertzekoa da. Jakina da literatur irakurle garenok askotan baztertzen ditugula zinearen horrelako "laguntzak", baina zinemak, askotan, ZFari beharrezko "soporte estetikoa" eman dio.