Zuretzat ez diren eskutitzak irakurtzen dituzunean

Giroa baretzeko, politika utzi eta herenegun zintzilik utzi nuen kontura itzuliko naiz.

Danilo Kis idazle serbiarraren "Hildakoen entziklopedia" ipuin-sorta kaleratu berri da Literatura Unibertsala bilduman. Sortako azken ipuinak, "Leninen irudia daramaten zigilu gorriak" izenekoak, balizko idazle baten gutunak agertzen ditu: Mendel Osipovitx-ek bere ezkutuko maitaleari idazten zizkionak, eta literatur kritikariak bila dabiltzanak.

Kontu normala bihurtu da, idazle batek ospe handia lortu duenean, haren bizitza pribatuaz gehiago jakin nahia. Hobe beharrez nahi baduzue, haren obra hobeki ulertzeko giltzak eta aztarnak lortzeko. Hala ere, niri halako erreparo bat sortu izan dit beti joera horrek.

Behin batean lagun idazle eta Rulforen miresle batek idazle mexikarraren liburu bat utzi zidan, gero emazte izango zenari ezkongaietan idatzitako gutunez osatua. Irakurtzen hasi eta ondoez moduko bat sentitzen nuen: zer nabil ni inoren gutun pribatuetan muturra sartzen? Eta bertan behera utzi nuen liburua. Ez dut esan nahi txit bertutetsua naizenik horregatik: hurbileko ezagun baten kontu ezkutuak jakiteko tentazioari ez dakit eutsiko niokeen.

Hala ere, gogaikarria da ikerlari batzuk, obra aztertu ordez, nola egoskortzen diren inoren intimitatean lardaskan, jakintzari egundoko ekarpena egiten diotelakoan gainera. Gogoan dut noizbait entzundako ika-mika, Rosalia de Castro poeta galiziarraren gutunak zirela eta. Manuel Murguia euskal jatorriko historialaria zen Rosaliaren senarra; diotenez, Murguiak erre egin omen zituen emazteak berari bidalitako gutunak, eta literatur ikerlari batzuek gizonaren txarkeria eta zitalkeria ikusten zuten hor, geroari lapurtu egin ziolako poeta handi haren bizitza eta burubideak hobeto ezagutzeko aukera.

Datorren mendeko filologoak imajinatzen ditut, "Arkeologia informatikoa" ikasgaian ikasitakoei esker, gaur egungo email zaparradan uxarka, probetxuzko bazkaren bat non topatuko...