Etikotasuna, efikazia
Behin baino gehiagotan egin dut hemen, gai baten haritik tiraka jarraituko dudala agindu eta gero egin ez, gogo faltaz edo burua beste zerbaiten dudalako bertan behera utzi lehengo hizpide hura. Orain dela 25 urteko otsailari buruzkoan hitza bete beharko dut ordea, han ez bainuen ia ezer esaten, filmaren trailer hutsa egin banu bezala.
Jose Maria Ryan-en hilketaz hitz egin nezake, adibidez. Ingeniaria, Iberduero Lemoizen eraikitzen ari zen zentral nuklearreko burua. ETA militarrak bahitu egin zuen eta astebeteko epea eman enpresari zentrala eraisteko, bestela hil egingo zutela-eta. Iberduerok ez zuen pausorik eman eta ETAk hil egin zuen. Horraino hemerotekako datuak.
Hura mugarria izan zela esan daiteke. Batetik, ekintzaren krudelkeriagatik: Ryan langile bat zen; goi mailako teknikaria nahi bada, baina ez enpresaria, ez erabaki politiko eta estrategikoak hartzen zituena; bestalde, bistan zegoen Iberduerok ezin zuela atzera egin bahiketaren aurrean, milioi askotako inbertsioa baitzeukan jokoan. Beraz, esan liteke Euskal Herriaren zapalkuntzan zerikusi zuzenik ez zuen norbaiten kontra hotz-hotzean erabakitako heriotza-zigorra izan zela hura. Gehiago ere etorriko ziren gero, baina estilo horretako lehena ez bazen lehenengoetakoa izan zen hura.
Bestetik, baina, eraginkorra izan zen. Borroka luzea zeraman ETAk Iberdueroren kontra energia nuklearra zela-eta, han-hemen lehergailuak zartaraziz etengabe, eta hainbat hildako ekarri zizkion saialdi horrek. Komite Antinuklearrek ere era guztietako protesta eta manifestaldiak antolatu zituzten, eta horietako batean hil zuen Guardia Zibilak Gladys del Estal, Tuteran. Erabakigarria, baina, Ryanen exekuzio hori izan zen; Ryanen lekua hartu zuen ingeniaria ere hil egin zuen ETAk handik urtebetera-edo, eta orduan Iberduerok bertan behera utzi behar izan zuen zentralaren eraikuntza, lanaren ardura hartu nahiko zuen ingeniaririk topatu ezinda edo.
Horra, bada, marrazturik geratu zen koadroa: borroka armatua gogorra da, gupidagabea da, baina emaitzak lortu daitezke. Ondorio hori atera zuen jende askok 1981ean, eta horrek zerikusi zuzena izan zuen ezker abertzalean gertatu zenarekin: ETAren alde lerratu zen jende asko, modu akritikoan, HBren bide anti-instituzionalistak indarra hartu zuen gazteen artean, eta Euskadiko Ezkerrak utzi egin zituen, pixkanaka, ordura arte defendatu izan zituen ideia abertzaleak.
Gauzak aldatu egiten dira ordea. Zer gertatu zen Miguel Angel Blanco PPko zinegotziaren bahiketa eta hilketarekin? Hau ere hurrengo batean jarraitzeko utziko dut, ez dakit benetan jarraituko dudan baina.