Espainiarik ez ala Espainia honi ez?
Duela 20-25 urte izan zen eztabaida: 80a baino lehen, inori ez zitzaion bururatzen soldaduzka EZ egitea posible zenik. Kontzientzi Eragozpenaren Mugimendua hasi zen lan horretan gure artean, objetoreak (insumisioarena geroago etorriko zen). Eta lelo erraz bezain sendo bat asmatu zuten: "Soldaduskarik ez" (z ala s, beste eztabaida luze bat: soldadutza hitza izan zen nolabaiteko irtenbidea).
Aldi berean, Jarraikoek ezin zuten begi onez ikusi bakezaletasun usain gehiegizkoa zeukan saltsa hura. Eta gainera ETA militarrarekin txoratuta zeuden, gerra irabaztea posible ikusten zuten batzuek. Lagun arteko eslogana "la mili con los milis" zen, baina kanpora begira beste bat erakutsi zuten: "Soldaduska honi ez".
Gauzen martxak erakutsi zuen Jarraikoen diskurtsoa lekuz kanpo zegoela, edo ez zeukala gazteen artean arrakasta lortzeko gutxieneko aukerarik. 85erako nahiko garbi ikusten zen hori. Garaitsu hartan onartu zuen PSOEko gobernuak objezioaren legea, ordura arteko eragozleak amnistiatzen zituena (tartean ni, iufi!) eta handik aurrerakoei ordezko zerbitzu soziala ezartzen. Orduan planteatu zen insumisioaren borroka, eta orduantxe aldatu zuten beren estrategia ezker abertzaleko gazteek.
Kontu zahar horiez gogoratu nintzen bart gauean, afaldu ondoren telebistaren aurrean eseri eta Kataluniako estatutu proposamenaren inguruko eztabaidaren hondarrak ikusten ari nintzela. Josep Lluis Carod Rovirari entzun nion esaten bazela Espainia itxi, inperial, harro bat, zeinarekin ezinezkoa den konpontzea, eta badela beste Espainia bat, irekia, elkarrizketazalea, dibertsitatea onartzen duena, eta horrekin badagoela hitz egiterik eta batera lan egiterik.
Banaketa hori PP-PSOE lerroarekin bateratzea zein faltsua den badaki nik bezain ongi Carod Rovira jaunak, baina une horretan halaxe formulatzea komeni zitzaion, beren apustu taktikoak aurrera egin zezan. Taktikak taktika, eztabaida sakon eta guztiz interesgarria dago hor abertzaleentzat: Espainiarik ez, ala Espainia honi ez? Aznarren garaian estrategia biak batera joan zitezkeen, aurpegirik beltzena erakusten baitzuen Espainia horrek. Beste zerbaiten zantzuak ageri direnean, berriz, posibilismoa, pragmatismoa, errealismoa indarra hartuz doaz.
Soldadutzaren kontrako borrokan ez bezala, kasu honetan zailagoa dela ematen du Espainiatik guztiz alde egitea Espainia bestelakoa imajinatzea baino. Ikusi egin beharko, zenbateraino urardotzen dieten proiektua, eta zenbateraino katalandu litezkeen euskal sozialistak.
Neu ere intsumiso izan nintzen, eta gogoan daukat lagun batekin izan nuen eztabaida: berak, Jarrai-en orduan, soldadutza egin egin behar zala zioen, barrenetik burrukatzeko, eta neri teoria hori hain egiten zitzaidan ulertezina, ikuspuntu iraultzaile batetik begiratuta ere!
Gure burua Espainian eroso sentitu? Hori ere ulertezina egiten zait. Batez ere, Espainia horretan hartuko liratekeen erabaki inportanteenak binkulanteak izango liratekeelako. Txikiak gera, eta tragatu egin behar beti.
Neri ez zait ahazten adibidez, OTANen barruan gaudela, eta gerra eroren bat Marokorekin adibidez, Zergaitik ez? Gogoratzen Perejil? bete betean eragingo ligukeela. Intsumisooi ere bai.
Nere aukera? Monarkia. Mendiguren errege. Ni sekitoan protokolo arduradun, eta kortea emakumez beteta.