Perla koxkor bat, Paris eta Lisboa bitartean
Chema de la Peña eta Gabriel Velazquez zinemagile espainiarren "Sud Express" izan dugu lehiaketa ofizialeko azken filma, bihar saila itxiko duen "The World's Fastest Indian" lehiatik kanpo aurkezten baita. Orain arte esandakoak esanda eta ikusitakoak ikusita, fede handirik gabe sartu gara aretora baina, hara ustekabea, pelikula eder eta hunkigarri bat gozatu ahal izan dugu.
Lisboa eta Paris lotzen dituen trena da Sud Express. Trenaren ibilbide horrek lotutako hainbat hiri, pertsonaia eta istorio dira, halaber, filmean erakusten zaizkigunak: gazte angolar bat, Lisboan erloju saltzen bizimodua atera ezin eta Futuroscope-n zelan doakion probatu nahi duena; Portugalgo herrixka batean elkarrekin baina elkar ikusi ezinda bizi diren bi anaia; Salamancan, etxalde zabal bateko jabearen eta kapatazaren arteko istorio bat, batetik, eta bi gazteren artekoa, bestetik; Mirandan fruta-biltegi batean lan egiten duen marokoarra, Baionan daukan andregaiaren bila doana; Parisko taxista arrazista bat, emakume portugaldar batekin ezkondua...
Istorio arruntak dira guztiak ere, eguneroko bizitzatik hartuak diruditenak, eta naturaltasun hori azpimarratzera jo dute bi zuzendariek, aktoreen interpretazio doiekin, muntaketa soil eta plano luzeekin, musikaren ordez isiltasuna erabiliz... Bakardade handi bat sumatzen da istorioen atzetik, bizitzak esperantza handirik eskainiko ez balie bezala, baina ez dago tragediarik, bizia ez baita gelditzen, trena ere gelditzen ez den bezala.
Ez nituen ezagutzen De la Peña eta Velazquez; badirudi bi gazte direla, Salamancakoak, orain arte film laburretan ibili direnak. Gure Altuna-Esnal bikotearen antzera-edo. Txiste ezagun bat moldatuz esan genezake, "nola liteke bi salamancar peto-petok horrelako pelikula bat sortzea?". Izan ere, ez estetikan, ez istoriora hurbiltzeko moduan, ez pertsonaiak tratatzeko eran ez baitirudi espainola denik (Gual-Wallovits bikotearen "Smoking Room" hura eta hau, Espainian azken aldian eman dituen alerik azpimarragarrienak).
Sud Express hori igarotzen da Euskal Herritik ere, eta filmak erakusten ditu, laburki, Euskal Herriko zenbait bazter, eta baita euskara entzunarazi ere, beste hizkuntza askorekin batean: portugesa, arabiera, espainola, frantsesa... Xehetasun txiki bat besterik ez da hori, baina zuzendariek beste alor askotan ere erakutsi duten sentiberatasunaren adierazgarri. Ez dakit sarietan suerterik izango duen, baina nire esku balego ez litzateke, inola ere, esku-hutsik joango. Estu samar jarrita, Winterbottom-ena eta hau izan baitira goi mailako zinema ikusten ari ginela sentiarazi diguten bakarrenetakoak.