Hamarkadei buruz
Argiak 2000. zenbakia atera behar zuela-eta, Larrun barne-aldizkaritxoaren ale bat prestatu dute, astekariaren historian esangura nabarmena izan duten lau lagun mahai-inguruan bilduta: Mikel Atxaga, Elixabete Garmendia, Pello Zubiria eta Josu Landa.
Hizketaldiaren momentu jakin batean, Elixabetek komentatzen du 70eko hamarkada ze garrantzitsu eta ederra izan zen berarentzat, errebeldiaren eta berritzearen aroa nolabait, horren aldean 80koari erosotasun eta kontserbadurismoaren garaia iritzita.
Josu Landak erantzuten dio Elixabeteri, esanez berak bestela ikusten dituela gauzak: 80ek erakutsi omen diote borroka-gogoari eusteko modua badagoela, baita borroka egiteko era berriak ere; eta beregan egundoko eragina izan omen zuen 81eko otsaileko zurrunbiloak: Ryan eta Arregiren hilketak, Juan Carlos Gernikako Juntetxean...
Nik ere oso gogoan daukat 1981eko hasiera hark eragin zidan zirrara, 16 urte nituela. Hala ere, arrazoi kronologiko hutsengatik 80ak nire baitan mila aldiz munta handiagoa izan arren, bat egiten dut Elixabeteren lilurarekin.
Hamarkaden zatiketak arbitrarioak dira edozein kasutan, aldaketak pixkanaka gertatzen baitira beti, baina 70eko hamarraldiak badu niretzat indar berezi bat, 80koak izan ez duena.
Nire ikuspegia ez da bizi izandakoarena, ezpada kultur kontsumitzailearena. Horrek asko mugatzen ditu gauzak. Nire talaia murritz horretatik jardungo naiz, beraz, liburu, disko eta pelikuletan oinarrituta, eta Mendebaldeko zibilizazioa gogoan, ez Euskal Herria.
Zergatik lilura hori? Zerk definitzen du 70eko hamarkada? Hitz gutxitan esan beharko banu, hona ezaugarri batzuk: esajerazioa, gauzak muturrera eramatea, transgresioaren bilaketa, autoritate oro auzitan jartzea, esperimentalismoa. Bereziki 70etakoak diren hiru gertakari sozial aipatzearren: pornografia, droga gogorrak, terrorismoa.
Horrek guztiak, noski, deskalabru franko ekarri zuen, eta ez da harritzekoa, beraz, 80ko aldian neokontserbadurismo-aro gogor batean sartu izana (orduantxe igoko dira agintera Margareth Thatcher eta Ronald Reagan, dena libre eta posible zelako usteari giltzarrapoa jartzera). Hala ere, askoz ere interesgarriagoa izan zen 70eko musika edo zinema, 80koa baino (literaturaz, ez naiz ausartzen epai bat ematera). Nazioarteaz ari naizela gogora dezadan, Euskal Herrian kontuan hartu beharreko faktore inportante bi dauzkagu-eta: diktaduraren zapalkuntza, batetik, eta autonomiak bideraturiko instituzioen laguntzak, bestetik.
Hauek denak etorri zitzaizkidan gogora bart gauean, "La grande bouffe" Marco Ferreriren filma ikusten jarri nintzenean. Dagoeneko dexente luzatu naiz ordea, eta hurrengoan jardungo dut pelikulaz.