Hamaika ispilu ganbil
Hamaika ispilu ganbil (Asel Luzarraga)
Beterriko Liburua aldizkariarentzat egindako liburu-kritika
2003ko liburu bat gomendatzeko eskatu eta lehenengo burura etorri zaidana "Soinujolearen semea" izan da, Bernardo Atxagaren nobela zoragarria. Baina gero pentsatu dut nik aholkatu gabe ere denok ezagutuko duzuela, eta, horrenbestez, ez dagoela nire laudorioen beharrean. Hortaz, bestelako bide bat hartu eta guztiz oharkabean pasatu den liburu bat aipatu nahi dizuet, orain arte jaso duena baino arreta gehiago merezi duelakoan.
"Hamaika ispilu ganbil" da Asel Luzarraga bilbotar gaztearen lehenengo liburua. Labur esatearren, giro sentsualez gainezka dagoen sedukzio-istorio bat da, gaur egungo ikastola batean, Bilbon edo Bilbo inguruan (giroaren aldetik, zerikusirik ez azaleko irudiarekin). DBHko laugarren mailako ikasleak dauzkagu batetik, 16 urteko neska-mutilak (Ainhize, Karmele, Patxi...); irakasle gazte eta esperientzia berrien zaleak bestetik (Unax, Bibiot, Arantxa); eta hor sortzen diren erlazio eta gurutzamenduak.
Argumentuaz nahiago dut asko ez aurreratzea, irakurketaren atsegina ez zapuztearren. Hala ere, bi erreferentzia emango ditut, nondik norakoari antzemateko: institutuko gaztetxoen filmak etorriko zaizkizu burura irakurri ahala (American Pie eta estilo horretako lige eta abentura kontuak), baina baita erotismo maltzurragoko istorio gaixtoak ere (Choderlos de Laclos-en "Harreman arriskutsuak", bereziki); bada liburuan beste hari bat, traszendente ustekoa eta izatez estrabagante samarra, baina alde batera utziko dut komentario honetan.
Liburuaren berezitasunetako bat hizkera da. Erdia-edo elkarrizketa da: toka, noka, zuka... Eta solasaldiok bizkaieraz idatzita daude, kontalariaren jarduna euskara batuz egina den bitartean. Mendebaldeko euskararekin ohiturarik ez daukatenentzat gogortxoa izan liteke, baina bide horretan sartu nahi dutenentzat ere ez da aukera txarra.
Nobela ez da perfektua baina badu bere xarma. Pertsonaien taxuera freskoa da, argumentua ondo lotua dago, kontaeraren erritmoa arin dabil; estiloa, ordea, zurrun samarra da, zati batzuetan katramilatu egiten da, beste batzuetan kursitik hurbil dabil, musika-aipamenak gehiegizkoak dira. Eta lexikoan, berriz, garbizale jokatzen du, gaur egun xelebre iruditzen zaizkigun hautuekin: "akeita" kafea esateko, "hiripeko" metroa esateko, aditz sintetikoak ere gehitxo neure gusturako... (hizkuntza-kontu horiek egileari edo editoreari zor zaizkion, ezin jakin).
Guztiarekin ere, obra gozo, arin eta jostagarria; idazle gazteen zerrenda gero eta zabalago bihurtzen ari den garaiotan, kontuan hartu beharreko beste izen bat: Asel Luzarraga. Gipuzkoako liburu-dendetan lortzea ia-ia ezinezkoa egin zait niri; ea zuek zorte hobea duzuen.