Pirinioetako urretxindorra

"Rossinyol", Ovidi Montllor-ek "Segoviako ihesa" filmean abesturiko kantua, herri-kantu guztiz ezaguna da Katalunian, munduko kanturik ederrena dela ere aditu izan diet inoiz bertakoei. Horrenbesterako den ez dakit baina kantu ederra dela bai. Hona hitzak (Maialen Araolaza euskaldun katalanari esker lortuak), ikasi nahi dituenarentzat:

Rossinyol, que vas a França, rossinyol,
encomana'm a la mare, rossinyol,
d'un bell boscatge rossinyol d'un vol.

Encomana'm a la mare, rossinyol,
i a mon pare no pas gaire, rossinyol,
d'un bell boscatge rossinyol d'un vol.

Perquè m'ha mal maridada, rossinyol,
a un pastor me n'ha dada, rossinyol,
d'un bell boscatge rossinyol d'un vol.

A un pastor me n'ha dada, rossinyol,
que em fa guardar la ramada, rossinyol,
d'un bell boscatge rossinyol d'un vol.

Que em fa guardar la ramada, rossinyol,
he perduda l'esquellada, rossinyol,
d'un bell boscatge rossinyol d'un vol.

Jo t'he de donar per paga, rossinyol,
un petó i una abraçada, rossinyol,
d'un bell boscatge rossinyol d'un vol.

Rossinyol, que vas a França, rossinyol,
encomana'm a la mare, rossinyol,
d'un bell boscatge rossinyol d'un vol.

Gure "Uso xuria" gogorarazten duela esango nuke: txoriari hitz egiten zaiolako, eta Frantzia eta Espainia artean dabilelako ere bai. Pirinioetako abestia dela ondorioztatu behar, beraz. Teknika aldetik, prozedura zahar bezain polit bat darabil, Proventzan "leixapren" deitzen zutena (laga eta hartu): ahapaldi bakoitzean, aurreko lerro bat utzi, bestea kendu, eta berri bat eransten da. Euskal kantu zaharretan asko ez baina eskeko kopletan ikus liteke antzeko baliabidea. Testuan gehixeago sartuz gero, gogoz kontra ezkondutako neskatxaren kexua dela ikusiko dugu, eta horietatik bai ditugula adibide ugari gurean: "Amak ezkondu ninduen", "Atharratze jauregian" eta beste.

Berriketak utzi eta testua euskaratzen saiatuko naiz. Doinua gorde nahi bada (eta baitezpadakoa da nire ustez gordetzea, kantatuko bada) hala-moduzkoa izan beharko du itzulpenak. Besteak beste, etengabe errepikatu behar dugun txoriaren izenak hiru silaba dituelako katalanez eta sei euskaraz. Urretxindorra dugu txori hori, edo, zubererako kantuetako hitza erabili nahi badugu, erresinula. Pirinioetako usaina gordetzearren, erresinula deituko diot nik ere, baina urretxindorra deituta ere berdin-berdin balio du testuak, bataren lekuan bestea ipinita.

Frantzira zoazen erresinula
Amari goraintzi erresinula
Hegan zabiltzan erresi-nu-la

Amari goraintzi erresinula
Ta aitari hitzik ez erresinula
Hegan zabiltzan erresi-nu-la

Ta aitari hitzik ez erresinula
Gaizki ezkondu nindun erresinula
Hegan zabiltzan erresi-nu-la

Gaizki ezkondu nindun erresinula
Artzain txar batekin erresinula
Hegan zabiltzan erresi-nu-la

Artzain txar batekin erresinula
Lanpeturik nauka erresinula
Hegan zabiltzan erresi-nu-la

Lanpeturik nauka erresinula
Galdu dut bizipoza erresinula
Hegan zabiltzan erresi-nu-la

Nik emango dizut erresinula
Muxu ta besarkada erresinula
Hegan zabiltzan erresi-nu-la

Frantzira zoazen erresinula
Amari goraintzi erresinula
Hegan zabiltzan erresi-nu-la