Modernoak eta antzinakoak
Atzo arratsaldean DFoto argazki-azoka ikusten izan nintzen. Ziento bat galeria, eta bakoitzean argazkilari-koadrila baten lanak zintzilik, denak ere goi mailakoak, batzuk ulergaitzak, beste batzuk jenialak, asko xaxatzaileak, gehienak sujerikorrak. Horrelakoetan gertatu ohi denez, erakutsiaren gehiegiak berak galarazten dizu behar bezala gozatzea, azkenerako mozkortu egiten baitzara horrenbeste irudirekin.
Handik atera eta, etxera bidean, Lajaren azken diskoa jarri nuen CDan, konpensatzeko-edo: "Azken jazzbana"; Gelatxo zenaren taldea zen hori, Ziolar bateriarekin eta Eguren saxojolearekin osatua; haiek ez zuten diskorik atera ordea, eta Lajak hartu du orain Gelatxo mitikoaren tokia. Denboraren tunelean sartzea bezala izan zen disko berri horren entzunaldia, orain dela gutxienez berrogeita hamar urteko orkestinen soinu eta doinuak baitzekarzkidan: pasodobleak, tangoak, valsak...
Camp, retro, kitsch eta oro har antigoalekoen revival honi esker estimazio handia lortu du Iñaki Garmendia "Lajak", ondo merezia nik uste, soinu txikiaren jotzaile handia izan baita beti. Hala esan zidan aurrekoan batek, Lajak lehen diskoa atera zuenean Tapia eta Keparena baino erreboluzio handiagoa ekarri zuela, esaldi horri beroarena kendu beharko zaio baina.
Aurrena Iturbide eta gero Landakanda izan ditu Lajak ohiko panderojoleak. Azken aldian, berriz, Mikel Alustiza, Zumarragako Trikitixakoen ondorengoa. "Eguzki begi" izeneko diskoa atera zuten bi horiek orain dela urte gutxi, eta ordukoa da orain kontatu nahi dizuedan pasadizoa.
Diskoa grabatzen ari ziren. Beraiekin egon zirenek diotenez, komiko samarra omen zen prozesua, Lajak halamoduzkoa baitu erdara, eta Jean Phocas teknikariak, berriz, euskararik jakin ez eta gaztelania frantsesei buruzko txisteetakoa. Kontua ez da hori ordea. Azala ere prestatzen hasi behar zela eta bikotearen izenaz galdetu zuen Anjel Valdés disketxeko arduradunak.
-Laja eta Mikel -esan zion Lajak.
-Zein da ba Mikelen abizena? -galdetu zuen Valdesek, "García", "Pérez" edo antzeko deitura "antiestetikoren" bat izango zelakoan.
-Alustiza, Zumarragako Oriatarren kastakoa.
-Politagoa da ba "Laja eta Alustiza", ezta? Sendoagoa edo...
Laja urduri. Kafe bat hartzera joango ote ziren. Baserritarraren estilo zaharraz, arrazoia ematen hasi zaio Iñaki: "Hi azkarra haiz, bai: politagoa duk Laja eta Alustiza..."
-Baina... ezin da -amaitu du, eztabaidarako tarterik uzten ez duen tonuaz.
-Nola ezin dela? Zer dela-eta? -Valdesek harrituta, esplikazio eske.
Laja estu, Valdés bezalako kalekume bilbotar bati gauzak nola esplikatu asmatu ezinda. Eta azkenean bota zuen:
-Ez baitauka baserririk.
Alegia, trikitilari zaharren tradizioan, baserririk eduki ezean ez zela zilegi batek abizena erabiltzea izen artistikotzat. Tabu antropologiko bat haustea litzateke hori. Eta Mikel Alustizak berak ere halaxe onartu zion Valdesi, harekin hitz egin zuenean.
DFoto-ko galerista kosmopolitei gustatuko litzaiekeen istorioa.