Internazionala

Bizitzaren xelebrekeriak! Bloke sobietarra pikutara joan eta gero, ezker abertzaleak "komunista" hitzari beti ihes egin ostean, zer-eta modan jarriko zaigu orain, gobernu espainiarraren kutixi errepresiboen erruz.

Sindikalista zendu berri baten omenaldian izan nintzen orain dela aste batzuk, eta "Internazionala" kantatu genuen amaieran, euskarazko bertsioan. Nik, ordea, lehenengo lerro biak besterik ez nituen gogoratzen buruz. Gero, berriz, kantu honen kontu bitxi batzuk etorri zitzaizkidan gogora.

Ereserkiaren hitzak frantsesezkoak dira berez, Eugène Pottier-ek sortuak 1871n, Parisko Komunaren zapalketaren garaian, eta hala diote lehen ahalpaldiek eta leloak (luzeagoa da berez):

Debout les damnés de la terre !
Debout les forçats de la faim !
La raison tonne en son cratère,
C'est l'éruption de la fin.

Du passé, faisons table rase,
Foule escale, Debout ! Debout !
Le monde va changer de base !
Nous ne sommes rien, soyons tout !

C'est la lutte finale,
Groupons-nous, et demain,
L'international,
Sera le genre humain.

Handik zenbait urtetara, 1888an, Pierre Degeyter delako batek ipini zion musika. Nonbait irakurri nuenez, sindikatu sozialista baten musika-bandakoa zen Degeyter hau, eta sukar iraultzailez musikatuko zuen poema borrokalari hori. Urteen joanean, ordea, kantua Europako sozialista guztien abesti kuttun bihurtu zenean, aurrena, eta Sobiet Batasunaren ereserki ofizial, hurrena, hortik dirutxo bat ere etor zitekeela-eta, istilu gaitzak izan omen ziren Pierre Degeyter-en eta kantuaren egiletza beretzat hartzen zuen beste baten artean. Nork zuen arrazoia, ezin jakin, baina istorioa ez da oso ereduzkoa gizon-emakumezkoen anaitasunean sinetsi nahi duenarentzat.

Azen ontzeko, egunotan irakurri dut egunkariren batean, pelikula batean aktorea "Internazionala" txistuka kantari agertzen dela-eta, Degeyter-en eskubideen ordezkariek ez dakit zenbat diru eskatu dietela produktoreei, ordainetan. Dabiltzala kontuz Euskal Herrialdeetako Alderdi Komunistakoak, Conde Pumpidorena baino demanda gogorragoa etor dakieke eta.

Kantuaren euskal itzulpenari dagokionez, bertsio bat baino gehiago ibili zen garai batean (talde komunistak ugari zirenean, hain zuzen), baina Gabriel Arestirena uste dut dela finko antxean geratu dena. Hona testua, garaiko bitxikeria linguistikoak eta guzti.

Zutik lurrean kondenatu
Zaren lagile tristea!
Nekez ginen elkarganatu,
Indazu albiristea!

Gertatuak ez du ardura.
Jende esklabua jaiki!
Aldeketak datoz mundura.
Nor den herriak badaki.

Oro gudura, ala!
Bihar izan dadin
Internazionala
Pertsonaren adin.