Aberri Eguna pasa eta gero

Orson Wellesek 1955ean film dokumental bat egin zuen Euskal Herriari buruz, "The Basque Country" izenekoa. Orain dela urte batzuk ikusi nuen ETBn, eta berriki aipatua ikusi dut Argia-n. Buruak huts egiten ez badit, foklore kutsuko irudi xarmagarriz osatua zegoen, Larruquert, Medem eta abarren tradizioaren aitzindari moduan edo. Deigarriena, baina, beste zerbait egin zitzaidan, eta xehetasun hau argi asko daukat oroimenean iltzatua.

Filmaren hasieran, Orson Welles bera ageri da, Nafarroa Garaia eta Lapurdi arteko mendi-gain batean (Ibardin, Lizuniaga edo halakoren bat), alde bietara paisaia zabala ikusten dela. Eta, eskuaz kamerari erakutsiz hartu beharreko bidea, hala dio: "Hau Espainia da; beste hau, berriz, Frantzia da. Baina alde honetako bizilagunak ez dira espainolak, eta alde honetakoak ez dira frantziarrak".

Definizio polita da, dudarik gabe, zuzentasun politiko gutxikoa izan liteke baina. Gaur egun, berriz, beste formula bat erabili ohi dugu, antzekoa baina ez igualekoa. "Hau ez da Espainia, ezta Frantzia ere", esaten da. Eta, egia osoa aitortzen hasiz gero, beste hau erantsi beharko genuke: "Baina alde honetako bizilagunak gero eta espainolagoak gara, eta alde honetakoak gero eta frantsesagoak".