Taxista melomanoa

Gaur egun ia inork ez du aipatzen Anthony Burgess. Entziklopedian begiratuta jakin dut 1917an jaio eta 1993an hil zela. Obraren hilezkortasuna amestuta ere denboraren herdoilak nahi baino azkarrago egiten du bere lana.

Burgess-i gertatu zaiona, gure garaiaren paradoxa horietako bat da: 1962an "A Clockwork Orange" izeneko nobela bat kaleratu zuen; handik 10 urtera zinemarako egokitu zuen Stanley Kubrick-ek, eta hain izan zen handia filmaren kalitate estetikoa non, nire ustez, liburuari propaganda egitearekin batera itzalean ere utzi zuen. Egia osoa aitortzeko, ni neu ere pare bat aldiz hasi naiz liburu horrekin, baina utzi egin dut bietan, Kubrick-en irudien indarra gogoan.

Bitxia da filmarekin gertatua ere: indarkeriaren apologia ez baina haren estilizazio eta estetizazio bat dagoelako-edo, guztiz bazterturik daukate. Ez dut uste telebistan inoiz eman dutenik (egilearen beste zenbait ez bezala), eta zine-klub eta antzekoei ez zaie bururatu berriz programatzea. Modurik ere ez beharbada. Agian neurriz gain baloratzen dut, azken batean gaztetxoa nintzen ikusi nuenean, eta nerabea erraz liluratzen da halako gauzekin.

Ez nuen "Laranja mekanikoa"z hitz egin nahi ordea. Aurreko batean pasadizo polit bat kontatu zidaten Burgessi buruz, eta hona ekartzea pentsatu dut, mamia baduelakoan. Urtetan musika klasikoko kontzertuen kritikak egin omen zituen Burgessek "The Times" egunkarirako. Ba, aspaldi ez dela, munduko idazleei buruzko argitalpen frantses batek plazaratu duenez, Burgess ez omen zen aipagai zituen kontzertu horietara sekula joaten.

Taxista bati azaldu omen zion behin kritiken kontu hori: "Begira: nik kontzertu hori buruz dakit, eta antzokira entzutera joateko batere gogorik ez. Hortaz, nahi baduzu, emango dizut nire sarrera, emango dizut ordaintzen didaten diruaren zati bat ere, eta zuk, trukean, bertan ikusitako bitxikerien berri eman behar didazu: zuzendariak estropezu egin ote duen, Miss Pipermin kapelu berri batekin agertu ote den, bonba-mehatxuengatik beranduago hasi ote den..."

Badirudi ez egunkariko arduradunak ez irakurleak ez zirela inoiz kexatu Burgess-en kritikez; seinale sistemak funtzionatzen zuela, edo halako idazkiak inor gutxiri axola zaizkiola. Politena, baina, taxistak amaieran kontatutakoa: berak ez omen zuen aurretik inongo kultura musikalik, baina, kontzertu haiek denak entzutearen poderioz zaletu, gehiago ikasi, eta orain benetako melomanoa bihurturik omen zegoen.

"The Times"ek taxistaren sarrera ordaintzen jarraitu beharko luke, ez duzue uste?