Benetako performancea
Betidanik ez dakit baina aspalditik interesatzen zait artea. Hala ere, erakusketak ikusten gustura ibili arren, ia inoiz ez dut idatzi horretaz. Gutxi dakidalako, batetik, eta arte garaikidearen ajeetako bat den berritsukeria ez gizentzearren, bestetik. Izan ere, XX. mendean zehar, eta mendearen azken aldera artearen desmaterializazioarekin (bideoak eta) askoz gehiago, obra bera baino inportanteago bilakatu da haren inguruko diskurtsoa.
Orain dela dozena erdi bat urte gogoratzen naiz idatzi nuela artikulu bat Garan, Gipuzkoako artista berrien lehiaketako erakusketa zela-eta. Bazen han obra deigarri bat, Mendizabal ordiziarrarena oker ez banago: bafle handi bat zen, plastiko zuri batean bilduta, eta plastiko hori sokaz lotuta; bafleak urruma-hots bat botatzen zuen uneoro, baina obrari indarra eta artegatzeko gaitasuna ematen ziona, giltzarria, plastikoan idatzitakoa zen: letra handi-handitan, Ulrike Meinhoff. Kapitalismoaren kontra matxinatutako piztia menderatua zela esan nahi zuen? Oraindik atezuan dagoela atzaparkada emateko prest? Polisemiak ematen dio arte-kategoria bestela probokazio erraza litzatekeenari.
Probokazioa balio positiboa da artean, baina egia da fribolitate-puntu bat ere baduela artista jendeak, eta ez naiz ari arte plastikoaz bakarrik. Orain dela gutxi Frantzian bizi den lagun batek komentatzen zidan haur literaturan mundu zabalean arrakasta izaten ari den liburu bat, eta nola nobela horretan ume batek une batean esaten duen: "Ze pena ez dugula gasolinarik, bestela Molotov koktelak egingo genituen". Mundu zibilizatuan, hori irakurri eta irakurle progreak irribarretxoa egiten du, zuzentasun politikotik urruti dabilela-eta poz-pozik. Gaztetxoek benetan koktelak egiten dituzten toki batean, ordea, jubilazioraino bitarteko ostatua eta mantenua debalde lortzeko arriskua du gaztetxo horrek.
Frantsesak oso zaleak dira horrelako boutade eta epatatzeekin. Surrealista frantziar batek uste dut esan zuela, ekintza artistiko gorena litzatekeela, errebolber kargatu batekin kale erdira atera eta jendeari aliritzira tiroka hastea. Surrealista usteko hori, edo psikopata arriskutsu bat zen, edo -errazago- sekula pistola bat ikusi ez zuen txilibitua.
Horrelako kontuak etorri zitzaizkidan atzo burura, ETAk jarritako azken bonba-autoaren berri entzutean. Arco azokaren egoitzaren ondoan, inaugurazioaren egunean. Hura dena gezurretakoa izan balitz, eta fikzio moduan grabatuko balu bideo-artea egiten duten figura horietako batek, egundoko txaloak jasoko zituen, eta sekulako filigranak idatziko zituzten estetikaren katedratikoek. Errealitatea izan ordea. Benetako performancea, Berrian gaurko beren marrazkietan Montxok eta Zaldieroak adierazten diguten moduan.